Hoe kan Israël Iran pijn doen na de rakettenregen? En wat kunnen de gevolgen zijn voor het Midden-Oosten?

1. Is de oorlog tussen Israël en Hezbollah een ideologisch of een geopolitiek conflict?

In een reportage van VRT NWS, gedraaid in het noorden van Israël, stelt een Israëlische inlichtingenexperte dat de strijd tussen het Israëlische leger en Hezbollah in Libanon geen tactische strijd is, maar een “strijd van waarden” is. De Libanese terroristen van Hezbollah zijn volgens haar “opgeleid om trouw te zweren aan de Iraanse opperleider” en willen zo de islamitische revolutie verspreiden. 

Een ideologische strijd dus. Dat vindt Peyman Jafari, Iran-deskundige en historicus aan de William & Mary College in Washington een te simpele voorstelling van het conflict. Hij erkent dat Iran en Hezbollah hele nauwe banden hebben, waarbij Iran Hezbollah inderdaad ruggensteunt, zowel militair als financieel.

De Iraans-Nederlandse geschiedkundige herinnert eraan dat Hezbollah een heel eigen ontstaansreden had: de Israëlische bezetting in 1982. Hezbollah werd toentertijd opgericht als een verzetsbeweging tegen de Israëlische bezetting van Zuid-Libanon. “Meer dan om ideologie gaat het om land en het recht om te leven”, stelt Jafari.

2. Hoe zou Israël Iran het meeste pijn kunnen doen?

Maar terug naar de harde realiteit van 2024. Na de rakettenregen vanuit Iran is het afwachten hoe Israël zal reageren. Israël zou Iran het meeste pijn kunnen doen door de olie-installatie van Iran te raken, zegt Peyman Jafari. Daarbij zou het niet alleen Iran raken: een dergelijke aanval zou ook de olieprijs omhoog jagen en dus ook voelbaar zijn voor de rest van de wereld.

Iran staat immers in de top-10 van olieproducerende landen ter wereld, goed voor zo’n 2 procent van de olieproductie op de aardbol. Door de escalatie van het geweld in het Midden-Oosten werd olie de afgelopen dagen bijna 5 procent duurder. Een aanval op de Iraanse olie-installaties zou die prijs verder doen stijgen.  

Iran zou ook de olie-uitvoer via de Perzische Golf kunnen raken, gaat Jafari verder. Dat zou het kunnen doen door de Straat van Hormuz te blokkeren. Langs die de zeestraat tussen Iran en Oman wordt een derde van de olie uit het Midden-Oosten geëxporteerd. Daarnaast zou Iran ook Israëlische schepen kunnen belagen, zoals de Houthi-rebellen vanuit Jemen al maanden doen.  “Dat zou tot een verdere escalatie leiden”, waarschuwt Jafari.

Een andere optie voor Israël is de nucleaire installaties van Iran raken. Maar dat zou ons in nog gevaarlijker vaarwater brengen. “Dat zou Iran immers een vrijbrief geven om nucleaire installatie verder ondergronds te bouwen, buitenlandse toezichthouders weg te sturen en het kernprogramma te militariseren. Lees: atoomwapens bouwen, iets waar de buitenwereld al lang beducht voor is. 

3. Hoe kijkt de Iraanse bevolking naar wat er nu allemaal aan het gebeuren is?

Hier ontwaart Jafari een aantal verschillende reacties. Enerzijds zijn er Iraniërs die het regime steunen en toejuichen wat er gebeurt. Anderzijds zijn er mensen die het regime niet steunen omdat het te autoritair is, maar toch niet willen dat de rechten van hun land geschonden wordt. 

Dan zijn er nog mensen die Israël toejuichen, omdat ze zo boos zijn over wat het Iraanse regime met de bevolking heeft gedaan. “En ten slotte is er nog een grote groep van Iraniërs die vooral bezorgd zijn over deze escalatie en vrezen dat dit naar nieuwe instabiliteit kan brengen in hun land en de regio.”

Vanuit Israëlisch oogpunt zit het probleem bij Iran en zijn bondgenoten die Israël omsingeld hebben. Maar de woede en de frustraties die in de regio leven, zijn niet van gisteren, maar gaan decennia terug.

4. Hoe anders is de huidige escalatie dan de spanningen in het verleden?

Jafari ziet dat er in Israël en bij zijn medestanders euforisch wordt gereageerd over hoe snel het land schade heeft kunnen aanbrengen aan Hamas in de Gazastrook en Hezbollah in Libanon en Iran. 

Maar Jafari bestempelt die hoerastemming als “kortzichtig”. Hij herinnert eraan dat er in het verleden ook euforie was met de westerse aanvallen op Afghanistan en Irak: die waren in een paar weken voorbij, “maar daarna hadden we telkens meer dan 20 jaar last van instabiliteit door de opkomst van nog meer terrorisme, in de vorm van IS enzovoort”. Jafari vreest dat dit opnieuw dreigt te gebeuren in het Midden-Oosten door de huidige Israëlische aanvallen.

“Ik denk dat men zich opnieuw verkijkt en helaas staan historici en academici opnieuw aan de zijlijn als ze roepen: ‘We told you so’”. Oftewel: "We hebben je gewaarschuwd."