'Immo Royal': hoe we allemaal meebetalen voor de koninklijke eigendommen

Wat is dat, die Koninklijke Schenking? Een constructie die nergens anders ter wereld bestaat. De basis ervan werd gelegd door Koning Leopold II,  begin 20e eeuw. Hij wilde zijn gebouwen en gronden veiligstellen na zijn dood. In 1900, ter gelegenheid van zijn 65e verjaardag, schonk hij zijn bezittingen aan de Belgische staat.

Die gift kwam er op drie voorwaarden. De gronden en gebouwen mochten nooit verkocht worden. Ze moesten ter beschikking staan van de troonopvolgers en sommige ervan moesten hun oorspronkelijke functie en uitzicht bewaren.

Sinds 1930 is de Koninklijke Schenking een zelfstandige openbare instelling die onder het toezicht staat van de minister van Financiën. De Schenking moet financieel volledig onafhankelijk zijn. Met andere woorden: ze moet instaan voor haar eigen inkomsten en uitgaven en de bevolking mag er niet aan meebetalen. Maar uit het onderzoek 'Immo Royal' van VRT NWS in samenwerking met Apache, De Tijd en Knack, blijkt dat 90 jaar later toch het geval te zijn: de belastingbetaler betaalt wel mee.

Kastelen, parken, kantoren en een bioscoop: van Oostende tot Ciergnon

In een document van 26 pagina’s dat de Koninklijke Schenking ons bezorgde staat opgelijst welke eigendommen de Schenking bezit. Die liggen vooral in Oostende, Brussel en de Ardennen. In totaal gaat het over ruim 7.500 hectare in België, waarvan ruim 5.000 hectare bosgebied en 1.650 hectare landbouwgrond.

We vroegen zoveel mogelijk documenten op via de wet op de openbaarheid van bestuur; we doorploegden jaarverslagen, spraken met insiders, bezochten eigendommen. Wat opvalt: de Koninklijke Schenking is verre van transparant.

Wat opvalt: de Koninklijke Schenking is verre van transparant

Documenten inkijken bleek een opgave. Jaarverslagen en jaarrekeningen worden niet gepubliceerd. Er is enkel een heel beknopt financieel verslag te vinden op de website van de overheidsdienst Financiën. De archieven zijn niet overgebracht naar het Rijksarchief. Inzage in de jaarrekeningen van 2010 tot 2017 kregen we alleen ter plekke.

De belastingbetaler betaalt miljoenen mee

Maar er zijn niet alleen problemen met de transparantie. Uit het onderzoek van VRT NWS, Knack, Apache en De Tijd blijkt ook dat de belastingbetaler meebetaalt. En dat ondanks het feit dat de Schenking financieel onafhankelijk moet zijn.

Zo blijkt dat op verschillende niveaus - federaal, gewestelijk en gemeentelijk - de overheid met geld over de brug komt voor de eigendommen van de Koninklijke Schenking.

Enkele voorbeelden:

• In Nieuwpoort werd het Leopold II-park volledig heraangelegd door de stad Nieuwpoort voor een totaal van bijna 1,6 miljoen euro.
• De vervallen serres van Stuivenberg in Laken worden binnenkort gerenoveerd en deels heropgebouwd. De kosten worden gedragen door Leefmilieu Brussel, schatting 3,5 miljoen euro.
• Hertoginnedal, het kasteel waar de Eerste minister buitenlandse gasten ontvangt, wordt momenteel gehuurd door de Regie der Gebouwen voor een jaarlijkse huurprijs van 100.000 euro aan de Schenking.  Maar het huurcontract bepaalt dat de kosten aan het kasteel voor de Belgische belastingsbetaler zijn. Het buitenschrijnwerk dat zopas werd gerenoveerd voor 637.000 euro betaalde de Regie der Gebouwen

Meer weten? Meer cijfers? Meer foto's? Meer voorbeelden? Lees het uitgebreide dossier op vrtnws.be. 

Alle info is ook verzameld op koningshuizen.be

Doruntina Islamaj heeft in samenwerking met De Tijd, Knack en Apache de koninklijke schenking helemaal doorgelicht. Beluister het gesprek in 'De Ochtend':

Bron: vrtnws.be en 'De Ochtend'