Ga naar hoofdinhoud

Luister Live

Programma's

Select

Podcasts

Alles begint bij luisteren

Radio 1 Sessies

album van de week

classic album van de week

ontbreekwoordenboek

Is dit de doodsteek voor de Franse taal?

wo 1 nov. - 10:18

Al jarenlang voeren feministen een strijd om het Frans meer genderneutraal te maken. Ze pleiten bijvoorbeeld voor een inclusieve schrijfwijze: een spelling die beide geslachten op gelijke voet plaatst. Denk aan woorden zoals "chroniqueur·euse, chercheur·e, transporteur·euse". Is dit de doodsteek voor de Franse taal? Bedenkingen van journalist en columnist Alain Gerlache.
Alain Gerlache (foto © Belga)

Wordt een hervorming van de spelling die op meer vrouw/man-gelijkheid mikt de doodsteek voor de Franse taal?

“Un péril mortel”, een dodelijk gevaar! Zo bestempelt de Franse Academie de nieuwe zogenaamde “inclusieve schrijfwijze” die een hevige taalstrijd veroorzaakt in Frankrijk. Waarom heeft die rel dergelijke proporties aangenomen dat een prestigieuze maar ook gecontesteerde instelling die in 1635 door Cardinaal Richelieu werd opgericht het noodzakelijk achtte om aan de alarmbel te trekken?

Maar eerst, wat is de inclusieve schrijfwijze? Wees gerust, als u daar nooit van heeft horen spreken: de overgrote meerderheid van de Franstaligen over de hele wereld weet daar tegenwoordig amper iets van.

Zoals u weet zijn er in het Frans mannelijke en vrouwelijke naamwoorden, wat voor anderstaligen een moeilijke klus is. Maar niet alle naamwoorden hebben een vrouwelijke vorm. En vaak gaat het om woorden die behoren tot de beroepswereld. Voor sommigen is dat het bewijs dat het nog ondenkbaar is dat sommige functies bekleed zouden kunnen worden door vrouwen.

Genderneutraal

Al lang voeren feministen een strijd om het Frans meer genderneutraal te maken. Zo werd Madame le ministre vervangen door Madame la ministre. Nieuwe vrouwelijke vormen werden gecreëerd: un auteur, une auteure, un professeur, une professeure. Ook uitdrukkingen worden aangepast. Zo werd bijvoorbeeld les droits de l’Homme (de mensenrechten) vervangen door les droits humains.

Niet iedereen was even enthousiast. Merkwaardig genoeg hangen de reacties ook van het land af. In Québec staan die vormen niet meer ter discussie en worden ze de facto wettelijk verplicht. In Frankrijk is er nog veel weerstand en duurt het gevecht voort. België bevindt zich ergens tussen de twee, maar zonder veel ideologische debatten worden de vrouwelijke namen meer en meer gebruikt. Ook met de taal zijn we pragmatischer dan onze Zuiderburen.

Nog ingewikkelder: het onderscheid tussen mannelijk en vrouwelijk bepaalt ook de vorm van andere woorden van de zin. L’avocate est sortiE. De advocate is weg. Maar wat gebeurt er als men het heeft over beide samen? Dan schrijven we : Le médecin et l’avocate sont sortis. S voor het meervoud, maar geen E aan sorti. Waarom? Omdat “het mannelijk het haalt over het vrouwelijk”! Een regel die alle Franstalige leerlingen van jongs af aan van buiten leren.

Voor de enen een zuiver taalkundige kwestie. Voor de anderen puur seksisme dat anno 2017 totaal onaanvaardbaar is geworden.

Beide geslachten op gelijke voet

Daarom ijveren feministen al een paar jaar voor de inclusieve schrijfwijze. Een spelling die een van de twee vormen, de vrouwelijke, niet meer wegneemt maar integendeel beide geslachten op gelijke voet plaatst.

Een voorbeeld om dit te verduidelijken:

De problemen van de landbouwers wordt les problèmes des agriculteur.rice.s.

Maar om te vermijden dat de punten verward zouden worden met de leestekens aan het einde van de zin, wordt het puntje wat naar boven verschoven, zoals je hier ziet: chroniqueur·euse, chercheur·e, transporteur·euse, président·e.

Wat met dyslexie?

“Dit is allemaal veel te moeilijk”, vinden de tegenstanders van deze hervorming! Het is gewoon onleesbaar. De Franse minister van Cultuur wijst ook op de situatie van de jonge generaties leerlingen die het al heel moeilijk hebben met de Franse spelling: in ’t bijzonder degenen die al te kampen hebben met dyslexie. Ook de Franse Academie die tegenwoordig 30 mannen en 4 vrouwen telt, is ronduit tegen cette aberration!

De voorstanders van de inclusieve schrijfwijze wijzen erop dat het eigenlijk om een maatschappelijk debat gaat. Hun manifest heeft als titel : Faites progresser l'égalité femmes · hommes par votre manière d'écrire. In maart hebben ze een overwinning gehaald met de publicatie van het eerste schoolboek dat inclusieve schrijfwijze toepast. Vorige week heeft zelfs Microsoft de Franse versie van zijn programma 'Word' aangepast “om de stereotypes die gebaseerd zijn op geslacht” weg te werken.

Het debat is daarmee lang niet ten einde. Integendeel, de nieuwe taalstrijd is pas begonnen.

Maar uiteindelijk zal het resultaat ook afhangen van de Franstaligen over de hele wereld. De taal is hoofdzakelijk van hen.

Alain Gerlache

Lees ook:

Lees ook:

Blijf op de hoogte

Ontdek de beste podcasttips, beluister het meest recente nieuws en doe mee aan exclusieve acties.

Volg ons op
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Jobs

Privacy

Gebruiksvoorwaarden

Heb je een vraag?

Contact

Wedstrijdreglement

Logo UitInVlaanderenLogo Cim Internet