Jan Bistiaux verloor 10 jaar geleden schoonzus Liliane bij ramp met vlucht MH17: "Oorlog in Oekraïne herinnert ons er dagelijks aan"

ag op dag 10 jaar geleden stond de wereld even stil: 298 inzittenden kwamen om het leven bij de ramp van MH17 in het oosten van Oekraïne. In Nederland, waar met 196 overledenen de meeste slachtoffers vielen, vindt vandaag een grote herdenkingsplechtigheid plaats. Onder meer koning Willem-Alexander en premier Dick Schoof zullen daarbij aanwezig zijn.

Ook Jan Bistiaux zakt naar Park Vijfhuizen bij Schiphol af, waar een monument voor de slachtoffers is opgetrokken. Hij verloor 10 jaar geleden zijn schoonzus Liliane (50). Ze woonde al tientallen jaren in Australië, maar bracht ieder jaar een aantal weken in België door. Op 17 juli 2014 vloog ze weer naar Kuala Lumpur in Maleisië, van waaruit ze verder naar huis zou reizen.

Wat is er destijds gebeurd?

MH17 van Malaysian Airlines, vertrokken vanuit Amsterdam en onderweg naar Kuala Lumpur, stortte op 17 juli 2014 neer boven oorlogsgebied in het oosten van Oekraïne. Alle 298 inzittenden kwamen om het leven. 196 van hen waren Nederlanders, maar er waren ook 6 Belgische slachtoffers.

Na uitvoerig internationaal onderzoek bleek dat het vliegtuig werd neergeschoten vanuit pro-Russisch rebellengebied met een Russische Boek-raket, die vanuit Rusland naar Oekraïne was gebracht. In 2022 werden 2 Russen en 1 Oekraïense separatist tot een levenslange celstraf veroordeeld, maar zij werden nooit uitgeleverd.

Berichtgeving vermijden

Er mag dan wel een decennium over de catastrofe heen zijn gegaan, voor Bistiaux voelt het als de dag van gisteren. “We worden dan ook dagelijks aan de feiten herinnerd”, getuigt hij in De Ochtend op Radio 1. “Door de regelmatige herdenkingen, maar nog meer door de escalatie van de verschrikkelijke oorlog in Oekraïne. Ik hoop dat mensen daar vandaag bij stilstaan: dat de crash onderdeel van die oorlog is. Elke dag zien en horen we verslagen, elke dag lijkt het alsof we naar beelden van de ramp kijken.”

Dat raakt, maar het doet hem ook hulpeloos voelen. “Sinds de ramp erger ik mij mateloos aan gebeurtenissen in de wereld waar je machteloos tegenover staat. De oorlog tussen Israël en Palestina is nog zo’n voorbeeld. De hele wereld staat erdoor op haar achterste poten, maar de betrokkenen in kwestie trekken zich er niets van aan. Ik heb het daar met de dag moeilijker mee, in die mate dat ik dergelijke berichtgeving probeer te vermijden.”

Bistiaux betreurt persoonlijk dat de oorlog tussen Rusland en Oekraïne het wellicht onmogelijk heeft gemaakt om de plaats van de crash ooit te bezoeken. Het dorpje Hrabove in de oblast Donetsk is intussen al lange tijd bezet door Russische troepen. “De streek is volledig vergiftigd door landmijnen en God weet wat nog allemaal. Het blijft voor de rest van ons leven een verdoemde plek.”

Na de ramp nam de Europese Unie verscheidene sancties tegen Rusland. Symboliek die nodig is, vindt Bistiaux, maar tegelijk ook “grote woorden terwijl langs achterpoortjes de handel gewoon verderging”. “Zoiets is voor de vitrine, wij hebben daar niets aan. Ik begrijp dat, hoor. Intussen ben ik oud genoeg om te weten dat de wereld zo in elkaar zit.”

Pluim voor Nederlandse overheid

Wat de omgang met slachtoffers betreft daarentegen, daar had hij meer van de Belgische overheid verwacht. “Nederland verdient op dat vlak echt een pluim. Wij zijn naar ontelbare meetings geweest voor het proces en zijn nu nog steeds betrokken in een zaak voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. De manier waarop wij als buitenlandse slachtoffers telkens worden ontvangen, ook op herdenkingsplechtigheden als die van vandaag… Ik dacht dat zoiets na verloop van tijd zou verwateren, maar het tegendeel is waar.”

Bistiaux sprak door de jaren heen met verscheidene Nederlandse ministers. “Met onze regering heb ik echter nooit van gedachten kunnen wisselen, ook niet vlak na het gebeuren. Er waren Belgische ambassadeurs aanwezig, en ook het koningshuis was er aanvankelijk bij. Maar onze regeringsleiders? Die hadden zich wat mij betreft meer mogen uitspreken. Het waren misschien maar – tussen veel aanhalingstekens – 6 slachtoffers tegenover de 196 in Nederland, maar het blijven slachtoffers van een oorlogsmisdaad.”

Normaal gezien neemt ontslagnemend minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) straks aan de plechtigheid in Amsterdam deel.

Bron: vrtnws.be en De Ochtend