Jawel, Puigdemont helpt Belgische rechtspraak vooruit

Het recept wordt klaargemaakt in een verhitte sfeer. Neem een bruisende dosis verontwaardiging: de sociale media over de Spaanse justitie die Catalaanse politici achter tralies zet. Voeg er een scheut paniek aan toe: tot plotse ontzetting van velen biedt de tot nu toe bejubelde snelle overleveringsprocedure van het Europees Aanhoudings Bevel (EAB) aan de Belgische rechter maar een beperkte  beoordelingsbevoegdheid. Meng dat alles rijkelijk met vleugjes van wantrouwen: zes op de tien Belgen hebben nu al het gevoel dat rechters niet iedereen gelijk behandelen (en vier op de tien advocaten geven hen daarin gelijk). Laat dan nog hulpkoks drummen tot aan de keukendeur: politici die zich in het debat om Puigdemonts procedure mengen.

En toch heb ik vertrouwen in de uitkomst.

Daar zijn technische redenen en mijn geloof in een paar mensen voor, maar daar zal ik het nu niet over hebben. Ik heb één tip, en een eerste begin van bewijs.

De tip

Het EAB leidt inderdaad bijna steeds tot een effectieve overlevering. Dat hoeft Puigdemont echter niet somber te stemmen. De Mensenrechten waarop hij zich (ook) beroept zitten immers in het EAB gebeiteld.

Dat heeft niets te maken met het minuscule Belgisch voorbehoud dat destijds gemaakt werd bij het aannemen van het Europees Kaderbesluit van 2002. Dat voorbehoud geldt enkel voor mensen die eerst hun akkoord betuigen met een overlevering en dat akkoord dan toch mogen intrekken. België aanvaardde terecht niet de onherroepbaarheid van zo’n akkoord dat in het Europees model zit.

Mijn tip zit in de lintwormzin waarmee de toenmalige Raad van de Europese Unie het EAB motiveerde: “Niets in dit kaderbesluit staat eraan in de weg dat de overlevering kan worden geweigerd van een persoon tegen wie een Europees aanhoudingsbevel is uitgevaardigd, indien er objectieve redenen bestaan om aan te nemen dat het Europees aanhoudingsbevel is uitgevaardigd met het oog op vervolging of bestraffing van die persoon op grond van zijn geslacht, ras, godsdienst, etnische afstamming, nationaliteit, taal, politieke overtuiging of seksuele geaardheid of dat de positie van die persoon kan worden aangetast om een van deze redenen.”

Wie bezorgd is om het lot van de afgezette minister-president en dat vollediger kan formuleren, mag het zeggen.

Een eerste begin van bewijs

In Vlaanderen hebben media en politici zich destijds weinig zorgen gemaakt om de Oostendse aanhouding en lange Brugse voorhechtenis van de ondertussen vrijgesproken Waalse ex-volksvertegenwoordiger Bernard Wesphael. Toen die op 26 augustus 2014 voorwaardelijk vrijgelaten werd (zoals ik op Twitter voorspeld had) verbood de Kamer van Inbeschuldigingstelling hem “contacten met de pers in het algemeen, rechtstreeks of onrechtstreeks”.

In het slot van het boek ‘Moordenaar’ dat op de dag van zijn vrijspraak verscheen, bekritiseerde ik dat verbod. Wesphael werd immers monddood verklaard terwijl onder meer Le Soir hele stukken van het strafdossier in kleur publiceerde en sommige media hem genadeloos veroordeelden. “Sans appel” luidde dat mediaverdict zelfs letterlijk en toen moest het assisenproces in Mons nog beginnen.

Wel, voor Puigdemont daarentegen was er goed nieuws bij de opheffing van zijn kortstondige aanhouding. De Belgische klassieker bij uitstek in mediagevoelige zaken, dat contactverbod met de media, kwam er niet.

Soms is het goede nieuws niet alleen wat in een beschikking van een rechter staat, maar vooral wat er niet in staat.

Blijkbaar heeft de onderzoeksrechter ook deze passage gelezen van het Europees kaderbesluit: “Dit kaderbesluit laat de toepassing door de lidstaten van hun grondwettelijke bepalingen betreffende het recht op een eerlijke rechtsgang, de vrijheid van vereniging, de vrijheid van drukpers en de vrijheid van meningsuiting in andere media, onverlet”.

Opmerkelijk dat een Catalaans politicus de Belgische rechtspraak vooruit helpt. En meteen een goede start in het overleveringsproces van Puigdemont.

Misschien gaat die daarna wel sneller dan we denken, vrijwillig naar Spanje terug.