“Je moet heel hard opletten als je kunst wil kopen om geld te verdienen”

De veilingwereld lijkt voor velen ‘een ver van mijn bed show’, maar het is populairder dan ooit. Vanaf 27 oktober geven veilingmeesters van de meest uiteenlopende Vlaamse veilinghuizen een inkijk in hun wereld in het Eén-programma ‘Het Hoogste Bod’. Ook veilingmeester Peter Bernaerts zal te zien zijn in het programma, waar hij de kijker meeneemt achter de schermen van de houten hamer. “Er wordt nog te vaak gedacht dat kunst en veilingen voor de ‘happy few’ zijn, maar niets is minder waar. Over het algemeen kopen mensen, zoals jij en ik, kunst omdat ze het graag zien en dat hoeft daarom niet duur te zijn. Ik hoop dat het programma de perceptie rond veilingen kan veranderen”, vertelt Bernaerts.

Bernaerts zou zichzelf nooit als een ‘meester’ omschrijven. “Mijn ouders hebben het bedrijf destijds opgericht en ik ben er later ingerold zonder ervoor gestudeerd te hebben. Het was dus eigenlijk per toeval. Het idee dat jij de poppenspeler bent en de touwtjes in handen hebt op een veiling, vind ik soms ongemakkelijk als persoon.”

'Het Hoogste Bod'

Een veilingmeester is steeds uit op het hoogste bod, maar hoe voelt het dan om dat winnende bedrag af te kloppen? “Op het moment zelf ben je puur cijfermatig aan het denken. Maar het voelt natuurlijk goed als je weet dat je je doel bereikt hebt en de schatting gehaald is of zelfs overtroffen is. De veilingmeester werkt als tussenpersoon en is een schakel in een grotere ketting. Wij bepalen zelf de prijs van een kunstwerk niet, wij doen slechts een suggestie maar het is uiteindelijk de koper die de prijs bepaalt”, vertelt Bernaerts.

Wij zijn specialist in verscheidenheid. De veilingmeester weet van alles wel iets maar niets van alles.

Nieuwe stukken worden vaak via het SSS-model binnengebracht: ten gevolge van een scheiding, sterven of schulden. “Zo leer je als veilingmeester mensen soms van heel nabij kennen, op moeilijke momenten. De stukken die ze willen verkopen, zijn vaak erfstukken, waardoor de persoon al snel het gevoel heeft dat hij een stuk van zijn identiteit afstaat en zich daardoor schuldig voelt. Dan kan het ook nog zijn dat het stuk toch niet zo veel waard is als gedacht werd. Dan moet je ook dat slechte nieuws kunnen brengen. Dat is niet altijd gemakkelijk”, vertelt Bernaerts.

Waar vele sectoren geleden hebben onder de coronacrisis, bleek het voor de veilingsector nieuwe kansen in huis te hebben. “Mensen hadden plots een zee van tijd en besloten hun zolders en kelders op te ruimen. Zo hebben wij veel nieuwe voorwerpen binnengekregen en kunnen verkopen. Langs de andere kant zaten veel mensen met geld en tijd thuis, omdat men niet kon reizen, dus werd er ook meer verkocht.”

Daarnaast groeit de concurrentie van tweedehandswebsites. "De intrede van het internet is zowel positief als negatief. Het positieve is dat mensen het systeem beter kennen dan vroeger, het nadeel is dat op sommige websites de prijzen ridicuul laag ingesteld worden. Alles en niks is nog iets waard. Het is dan aan ons om de markt, kunstenaars en galeristen daarvoor te beschermen”, verklaart Bernaerts.

Volgens Bernaerts kopen mensen nog vaak kunst als belegging, maar dat zal hij zelf niet aanraden. "Ik ga niet zeggen dat kunst de beste investering is. Kunst heeft een bepaalde magie en mensen kopen het nog steeds om zich te onderscheiden van gelijken, uit snobisme. Maar dat is zeker niet de essentie of de bedoeling van de kunstenaar zelf, dat hebben wij ervan gemaakt. Je moet heel hard opletten als je kunst wil kopen om geld te verdienen", vertelt Bernaerts.

Familiebedrijf

De ouders van Bernaerts hebben het familiebedrijf destijds opgericht. “Wat begon als een brocantewinkel, groeide later uit tot zoveel meer. Als kind heb ik nooit iets tekort gehad, maar ik hoorde aan tafel wel de verhalen als het niet goed ging. Mijn broer heeft dan op latere leeftijd ervoor gekozen om ook in dat wereldje toe te treden, maar ik wou dat niet. Ik heb dan gekozen om Romaanse talen te studeren. Tijdens mijn studie besefte ik dat we als mens verbonden zijn met elkaar door cultuur. Het heeft ervoor gezorgd dat ik cultuur en kunst nog meer apprecieer en waardeer en dat ik steeds open sta voor nieuwe culturen en schoonheden. Eigenschappen die heel waardevol zijn in wat ik nu doe”, vertelt hij.

"Begin 2000 werd mijn vader plots geveld door een aneurysma, op het moment dat er een erg belangrijke veiling zou plaatsvinden. Toen de situatie van mijn vader gestabiliseerd was, heb ik besloten om de hamer van hem over te nemen, met mijn broer aan mijn zijde, want de veiling moest koste wat het kost doorgaan. Na afloop zei mijn broer hoe indrukwekkend mijn optreden was en sindsdien ben ik niet meer weggegaan.”

Bernaerts komt nog steeds erg goed overeen met zijn vader en broer, ook na de werkuren. “We hebben enkele weken geleden nog een campertocht gemaakt met ons drietjes. Tijdens onze reis hebben we dan ook talloze gesprekken, de ene al wat diepgaander dan de andere. Als veilingmeesters leef je in een microkosmos van wat de maatschappij is. Wij zien arm en rijk, dood en leven, schulden en successen. Je moet voortdurend rekening houden met je omgeving en je mag niets uit de weg gaan. Dat laat je ook stilstaan bij het leven. Ik ben heel erg dankbaar voor die gesprekken met mijn vader en broer.”

Afscheid moeder

Enkele jaren geleden heeft Bernaerts afscheid moeten nemen van zijn moeder, een afscheid waar hij met een glimlach aan terugdenkt. “Mijn moeder was een enorm harde werkster, maar ook heel grappig. Zij was het perfecte tegengewicht voor mijn vader en ze hield hem met beide voeten op de grond. Zij was zijn steun en toeverlaat. Naast elke sterke man, staat een sterkere vrouw en zo was mijn moeder ook.”

“Na een aftakelingsproces van drie jaar, koos mijn moeder voor euthanasie. Wij hebben op vijf dagen afscheid genomen van haar en dat waren vijf héél mooie en helende dagen, dankzij haar. We hebben in alle rust afscheid kunnen nemen en kunnen zeggen wat we wilden zeggen. Het klinkt misschien brutaal, maar ik wens iedereen zo’n afscheid toe. Het is minder moeilijk, maar het blijft natuurlijk moeilijk. Mijn moeder wou niet dat we te lang om haar zouden rouwen, we mogen daar niet te veel tijd aan besteden. Dat benadrukte voor ons de idee van het circulaire. Zij gaat weg en wij nemen het over. Die overdracht is op een heel menselijke manier gebeurd”, vertelt Bernaerts.

Toekomst

Bernaerts wordt volgend jaar vijftig jaar, een gebeurtenis waar zeker op gedanst zal worden. “Er wordt veel te weinig gedanst”, vertelt hij. Bernaerts zou nog graag beter worden in drummen en een boek schrijven. “Ik heb ideeën genoeg, maar heb momenteel nog last van uitstelgedrag”, lacht hij.

De kinderen van Bernaerts vliegen stilaan het huis uit. “Mijn dochter studeert nog en mijn zoon is aan zijn doctoraat begonnen. Ze zijn allebei heel intelligent. Ik ben een erg trotse vader”, vertelt hij. “De vraag of mijn kinderen  ooit het familiebedrijf zullen overnemen, ligt niet op tafel. Mijn broer en ik hebben zelf ook nooit druk gevoeld om de zaak verder te zetten, er is nooit een businessplan geweest. Mijn kinderen zijn vrij om hun eigen keuzes te maken.”

Tenslotte geeft Bernaerts volgende boodschap mee: “Wees niet zo hard voor elkaar, daarvoor is er te weinig tijd. Er is zoveel moois in de bescheidenheid te vinden. Soms moet je eens uitvliegen en uitgaan van je eigen kracht, maar uiteindelijk kom je 's nachts tot het besef dat er morgen opnieuw een nieuwe dag is en dat we daar dankbaar voor moeten zijn.”

Touché gemist? Abonneer je hier op de podcast.

Lees ook: