“Karl Marx noemde zichzelf geen Marxist”

De Duitse denker Karl Marx (1818-1883) wordt gezien als de grondlegger van het communisme. Een staatssysteem waar iedereen gelijk is en geen klassenonderscheid wordt gemaakt. Het idee van zo’n maatschappij is ontstaan in het hoofd van Marx, maar toch noemde hij zichzelf geen Marxist. “Hij zag hoe er met zijn werk (Das Kapital, 1867) aan de haal werd gegaan en vertelde zijn bloedbroeder Friederich Engels (met wie hij samen het communistisch manifest schreef, red.) later dat hij geen Marxist was” zegt professor sociologie Walter Weyns.

Marx sloot zich meer dan eens aan bij de liberalen

Het ging zelfs verder. “In tegenstelling tot wat je zou denken, sloot Marx zich ook meer dan eens aan bij de liberalen”, vertelt Weyns. “Er is kapitaal van de bourgeoisie nodig om technologische vooruitgang te boeken. Het verschil met de liberalen is dat Marx een moment beschrijft waarbij het privé-bezit van kapitaal moet worden opgeheven. Dat is volgens hem de geboorte van de nieuwe mens en gaat gepaard met revolutie.”

Revolutie

Een revolutie waarbij de arbeiders massaal een blok zouden vormen en de leiding zouden overnemen is er niet gekomen in die vorm. Maar volgens Weyns kan de theorie van Marx nu tegen het licht van de globalisering worden gehouden. “Marx beschreef het lot van de arbeider als een internationaal fenomeen en dat moeten we ook nu nog blijven doen” zegt Weyns. “De arbeiders in afschuwelijke omstandigheden zitten nu niet meer in het Westen, maar in de andere delen van de wereld.”

Dat Marx het niet altijd bij het rechte eind had wat betreft voorspellingen geeft Weyns vaak aan in zijn boek ‘Marx begrijpen’, maar toch kan je zijn filosofie nog toepassen. “Alles wordt vandaag beschouwd als kapitaal. Neem nu een stappenteller. Elke stap die je zet wordt ergens opgeslagen als data die dan weer informatie geeft over een consument en verkoopbaar is. De logica dat alles kan worden omgezet in kapitaal hebben we aan hem te danken. En zo zei hij ook, we staan nog maar aan het begin.”

De hele uitzending van Interne Keuken hoor je hier.