'Keizer van de oceaan' is terug: Atlantische blauwvintonijn beleeft opmerkelijk herstel in de Noordzee

"Atlantische blauwvintonijn is, na haaien, misschien wel de meest tot de verbeelding sprekende roofvis", vertelt Jan Seys van het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ).

"Het is een torpedovormige reus met een lengte tot 3,5 meter, en een gewicht tot meer dan 700 kilogram. De Atlantische blauwvintonijn is een roofdier dat bovenaan de voedselpiramide staat en een belangrijke rol speelt in het wereldwijde ecosysteem in onze oceanen." 

Hoe kon het fout lopen?

Toppredator of niet, de Atlantische blauwvintonijn (Thunnus thynnus) verdween uit de Noordzee in de jaren 60. Dat had verschillende redenen zoals overbevissing (onder meer voor de Japanse sushi-industrie) en het instorten van haringbestanden in de jaren 60 en 70. In zijn paaigebieden zoals de Middellandse Zee werd de soort intensief bevist.  

"Sinds 1963 waren ze als bij toverslag verdwenen", weet Jan Seys. De soort stond lange tijd op de lijst van bedreigde diersoorten, en stond op een bepaald moment zelfs op het punt te verdwijnen. 

Hij is terug: onder meer meldingen in Nederland

Maar de voorbije 10 jaar gaat het er opvallend beter mee in de Noordzee en de Baltische Zee. Sinds 2007 is het tij gekeerd dankzij strikte beschermingsmaatregelen. 

"Lagere quota en het controleren en inperken van illegale visserij speelden een grote rol. Wat die illegale bevissing betreft: je moeten weten dat één kilogram blauwvin tot 50 euro haalt, het was (is) dus een gewilde prooi. Maar men heeft dat aangepakt, en met succes blijkbaar", vertelt Seys.  

De populatie van blauwvintonijn kon zich herstellen in zowel de Middellandse Zee - waar de vis zich voortplant - als de Atlantische Oceaan. 

Ook in de Noordzee leidde dat tot een verbetering: voor de kust van Nederland bijvoorbeeld werd er 9 keer een exemplaar gespot in de voorbije jaren. Daarbij zijn 2 recente waarnemingen in de herfst van vorig jaar in de Westerscheldemonding, niet ver van de Belgische grens. In België is er nog geen officiële melding, maar dat zou slechts een kwestie van tijd zijn. 

Het herstel is bevestigd door wetenschappelijk onderzoek. Het Deense onderzoeksinstituut DTU Aqua heeft in Skagerak-Kattegat, de overgang tussen de Noordzee en de Baltische Zee, honderden blauwvintonijnen gemerkt om ze te kunnen volgen.

Daaruit bleek dat de soort de Noordzee en de Baltische Zee gebruikt als voedselgebied, vooral in de zomer en de herfst. Daarna trekken de dieren elk op hun manier verder, naar verschillende bestemmingen. Sommige keren na een jaar terug naar exact dezelfde locatie.  

Goed nieuws, maar...

Heel wat populaties van wilde dieren zijn flink gekrompen de voorbije 50 jaar, maar dit toont opnieuw aan dat beschermingsprogamma's kunnen werken, net zoals bijvoorbeeld voor de Europese bizon. 

"Het is goed nieuws omdat we na de terugkeer van de wolf, maar ook de otter of de zeearend aan land, nu ook in onze Noordzee opnieuw een roofdier hebben", zegt Jan Seys. 

Bemoedigend, oordelen experts, maar het blijft een kwetsbare groep. De soort is immers afhankelijk van een succesvolle voortplanting in onder meer de Middellandse Zee. Omdat de dieren die nu terugkeren naar de Noordzee maar tot enkele jaarklassen behoren, zijn ze extra vatbaar voor nieuwe druk vanuit de visserij. "We moeten opletten wat we met visserij doen in de toekomst, voor deze soort", waarschuwt Seys. 

Verdere opvolging

De volgende 3 jaar zal het project DTO Track (Digital Twin of the Ocean: Animal Tracking) de routes van diverse vissoorten verder opvolgen, onder meer dankzij 2,1 miljoen euro Europese financiering.

Onderzoekers willen op die manier ook te weten komen wat de gevolgen zijn van de klimaatopwarming en mariene hittegolven, voor blauwvintonijn maar even goed voor andere soorten.  

Mogen we nog Atlantische blauwvintonijn eten?

Op wereldschaal vertegenwoordigt tonijn zo'n 20 procent van de waarde gegenereerd door de visserij, met als belangrijkste soorten Atlantische blauwvintonijn, zuidelijke blauwvintonijn, geelvintonijn, grootoogtonijn, witte tonijn en skipjack, schrijft Jan Seys in het VLIZ-magazine Testerep.

"Eerstgenoemde soort is de hoogst geprijsde vis van deze planeet. Het vlees kleurt dieprood, en oogt als een sappige biefstuk, maar met een fijnere smaak." Maar als je de soort mee wil helpen beschermen, eet je  het dus beter niet. 

De tonijn die we in België in blik kunnen kopen, is geen Atlantische blauwvintonijn, maar dat betekent niet dat het niet om een andere soort kan gaan die onder druk staat. Als je op je keuze wil letten, is het een goed idee om te gaan voor blik met het duurzaamheidslabel MSC, raadt Seys aan: 'Enkel visserijen die kunnen bewijzen dat ze de visbestanden en het zeemilieu respecteren, ontvangen dit label." 

Bron: vrtnws.be en De Wereld Vandaag