Kritiek op beslissing van De Lijn om nieuwe elektrische bussen in China te kopen: "Goedkoop is op termijn vaak duurkoop"

Het is de eerste keer dat De Lijn grote elektrische bussen bestelt bij een Chinese constructeur. Het Chinese bedrijf BYD is als beste keuze uit een openbare aanbesteding gekomen. Volgens De Lijn zijn de nieuwe bussen uitgerust met alle nodige comfort voor de reizigers en de chauffeurs. De 92 bussen zullen in Hongarije worden gebouwd en worden geleverd vanaf begin 2025.

De keuze voor de Chinese busbouwer is niet onomstreden. In Nederland zijn er al grote mankementen gemeld met de bussen van BYD. Buschauffeurs klagen onder meer over pols-, nek- en rugklachten door een slecht werkende stuurinrichting en verkeerd geplaatste stoelen. Volgens De Lijn zijn de bestelde bussen een verbeterde versie van het model in Nederland.

"BYD is een typisch bedrijf dat zwaar door de Chinese overheid wordt gesteund, waardoor er concurrentievervalsing is", zegt professor internationale politiek en China-kenner Jonathan Holslag (VUB). "Akkoord: de Chinese bussen zijn goedkoper om te bestellen, maar we verstoren hiermee de markt."

"Daarnaast is er met busbouwer Van Hool een Belgisch bedrijf. Ze hebben het moeilijk, maar proberen een doorstart te maken door te investeren in nieuwe mensen en innovatie. Het is belangrijk voor ons industriebeleid dat we geduldig zijn en een bedrijf als Van Hool kansen en ruimte bieden. Of Van Hool de productiecapaciteit zou aankunnen, is niet duidelijk. Geduld moet een optie zijn en anders zijn er nog Europese alternatieven."

De komende maanden verwacht De Lijn trouwens al 36 nieuwe elektrische bussen van de Belgische busbouwer Van Hool en 24 van VDL. Er loopt ook nog een bestelling voor 109 gelede e-bussen bij het Italiaanse Iveco.

Goedkoop of duurzaam?

De Lijn heeft voor het Chinese BYD gekozen na een openbare aanbesteding. "Beweren dat de overheid er niets aan kan doen en dat De Lijn een zelfstandig bedrijf is dat zijn eigen beslissingen neemt: dat is een beetje gemakkelijk", vindt Holslag.

"Goedkoop kan op termijn ook duurkoop worden. Op de lange termijn wordt onze welvaart bepaald door de slagkracht van de economie en industrie. Steeds meer Europese landen zijn er zich van bewust dat prijzen op de korte termijn niet de enige factoren zijn. Je kan ook rekening houden met sociale criteria of duurzaamheid. Zo kan een duurdere optie die op langere termijn wél groeikansen en innovatie oplevert voor de lokale industrie zeker te verantwoorden zijn."

 Een opdoffer voor Van Hool

De vakbonden van de Vlaamse busbouwer Van Hool zijn erg teleurgesteld nu het bedrijf een bestelling van De Lijn is misgelopen. Dat de keuze nu naar een buitenlands bedrijf gaat, is een grote ontgoocheling, zegt Hans Vaneerdewegh, secretaris bij de socialistische vakbond ABVV.

Kostprijs

"Ik begrijp dat dit order iets goedkoper zal geweest zijn, maar de Vlaamse regering neemt de maatschappelijke kost niet mee in rekening", zegt Vaneerdewegh. "Als er geen werk is bij de Vlaamse busbouwer Van Hool, dan betekent dat daar tijdelijke werkloosheid zal zijn en die moet ook door onze maatschappij betaald worden. Ik blijf nog altijd zeggen dat deze kost doorgerekend zou mogen worden in de offertes. Twee jaar geleden maande de Vlaamse regering iedereen nog aan om lokaal te kopen."

Alleen al deze week is 65 procent van de werknemers bij Van Hool economisch werkloos. Dat het bedrijf een nieuwe bestelling misloopt, kan ervoor zorgen dat het bedrijf opnieuw moet besparen. "Dat moet ergens opgevangen worden", zegt Vaneerdewegh. "We hebben de coronaperiode gehad waar niemand met een bus durfde te rijden en waar de hele sector stillag. We komen dus uit een periode van heel veel stempelen en dit allemaal zorgt er alleen maar voor dat dat verlengd en versterkt wordt."

Leveringstermijn

Het Chinese bedrijf BYD heeft al heel wat elektrische bussen mogen leveren in Europa. Zo zijn er in het eerste halfjaar van 2023 zo'n 2.500 elektrische bussen geleverd in Europa, 1 op de 4 zijn Chinese voertuigen. Niet alleen de kostprijs speelt een rol, maar ook de snelle leveringstermijn. BYD is een van de weinigen die op zeer korte termijn 100 tot 200 bussen kan leveren. 

"De snelle levering, dat begrijp ik, maar daar tegenover staat de nazorg", zegt Vaneerdewegh. "Als er morgen iets scheelt met zo'n bus, denk ik dat het makkelijker is dat er in Vlaanderen een bedrijf is dat het onderhoud kan doen in plaats van een bedrijf met een vestiging in Hongarije." En dat er een kwaliteitsverschil is, dat zou zelfs een leek kunnen zien, zegt Vaneerdewegh. "Je moet maar eens op Busworld (de bekendste bus- en touringcarbeurs red.) naast een bus van Van Hool of VDL gaan staan, en dan naast een Chinese bus."

Bron: vrtnws.be en De ochtend