De wereld van Sofie
Leugenexpert: "We zijn beter in liegen dan in het detecteren ervan"
ma 17 sep. - 10:03
Sophie van der Zee doet onderzoek naar leugendetectie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Ze werkte ook mee aan een experiment van het BBC-programma 'Horizon': A week without lying. De BBC liet drie proefpersonen een week lang zo eerlijk mogelijk door het leven gaan, maar wat bleek: mensen liegen veel meer dan ze zouden denken.
Hoeveel meer? Allicht tientallen keren, maar het is niet makkelijk te achterhalen wanneer iemand liegt. Van der Zee: "We zijn beter in liegen dan in het detecteren ervan. Hoe vaker je liegt hoe beter je erin wordt, maar dat geldt niet voor leugendetectie." Zelfs wie voor zijn job leugens moet ontmaskeren zoals een politieman of een douanebeamte blijkt er niet meer expertise in te hebben. Van der Zee heeft in haar praktijklab al meer dan 600 leugenaars weten langskomen, maar zelf heeft ze ook niet de indruk dat ze veel beter geworden is in het doorzien van leugens. Het detecteren door experts overstijgt amper het kansniveau. Te vergelijken met het opgooien van een munt. Fifty-fifty, dus.
Zelfs aan de zogezegd typische lichaamstaal van leugenaars - niet in de ogen kijken, frunniken aan je kleren,... - heb je weinig. Van der Zee: "dat zijn eerder individuele verschillen, de een doet dat sowieso meer dan de ander. En van sommige van die gedragingen, bv wegkijken, weten we zelfs zeker dat ze geen aanwijzing zijn voor liegen."
Nochtans is liegen een fundamenteel andere ervaring dan de waarheid spreken. Als je de waarheid spreekt ga je ervan uit dat je toch geloofd wordt, dan denk je er niet over na hoe je overkomt. Wie liegt is veel meer met de ander bezig, kijkt de ander aan en is voortdurend aan het monitoren: moet ik m'n verhaal aanpassen of niet?
