Meer vrouw op straat: wie waren die vrouwen?

Al enkele maanden voert Sofie Lemaire actie om meer straten naar opmerkelijke vrouwen vernoemd te krijgen. Ze trok daarvoor al naar verschillende grote Vlaamse steden. Deze week wil Radio 1 ook de gemeenten en kleinere steden aanporren om zeker mee op de kar te springen. Zo bieden we campagnemateriaal aan, om promotie te maken voor ‘Meer vrouw op straat’.

Voor deze vrouwen kun je campagne voeren:

West-Vlaanderen

Jane De Launoy (1881-1953) ging bij het uitbreken van WO I meteen aan de slag als verpleegster, eerst in het Brusselse maar ze verhuisde vervolgens naar een hulphospitaal in De Panne. Tot het einde van de oorlog werkte ze zowel in De Panne als in Vinkem als verpleegster. Ze kreeg daarvoor de gouden medaille van de Orde van Leopold II.

Léonie Keignaert de Gheluvelt (1885-1966) werd in 1921 burgemeester van Geluveld. Op dat moment was ze één van de vier eerste vrouwelijke burgemeesters van België. Ze bleef haar hele leven politiek actief, maar was ook een feministe avant la lettre. Léonie werkte mee aan het feministische tijdschrift 'Le Féminisme chrétien de Belgique'.

Maria Nys (1899 - 1955) groeide op in West-Vlaanderen, maar vluchtte tijdens WO I als zestienjarige met haar moeder en zussen naar het Verenigd Koninkrijk. Daar ontmoette ze schrijver Aldous Huxley, die onmiddellijk smoorverliefd op haar werd. Ze trouwden en hadden een open huwelijk tot aan de dood van Aldous. Maria Nys-Huxley kan gezien worden als de drijvende kracht achter Huxleys carrière: ze hielp hem bij het uittypen van zijn boeken, zorgde voor zijn verplaatsingen, deed de communicatie… Zonder haar was ‘Brave New World’ er misschien wel nooit geweest!

Nelly Landry-Adamson (1916-2010) begon in haar jeugd te tennissen bij de tennisclub van Brugge. Ze bleek al snel veel talent te hebben, won veel wedstrijden en nam in 1933 voor het eerst deel aan het tennistoernooi van Wimbledon. In 1934 en 1935 werd ze Belgisch kampioen in het damesdubbelspel. Na haar huwelijk verhuisde ze naar Frankrijk, waar ze tenslotte ook de Franse nationaliteit verwierf. Ze haalde drie keer de finale van Roland Garros, en won het toernooi ook effectief in 1948. Daarmee werd ze de eerste Belgische vrouw die de beker van Roland Garros de lucht in mocht steken.

Hélène Dutrieu (1877-1961) was een echte sportvrouw. Op veertienjarige leeftijd begon ze met wielrennen, enkele jaren later werd ze beroepswielrenster en vervolgens meer en meer een echte stuntvrouw. In 1908 besloot ze vliegenierster te worden. Eerst waren de vluchten nog kort, maar in 1910 brak ze als vrouwelijke pilote meteen enkele records: ze steeg samen met een mecanicien op in Blankenberge, vloog naar Oostende en keerde vervolgens via Brugge terug naar Blankenberge. Door die ‘driehoeksvlucht’ was ze de eerste vrouw ter wereld die een langere vlucht over land maakte en een langere vlucht met passagier. Ze was ook de eerste vrouw die een heen-en-terug- vlucht maakte zonder tussenstop, met een officieel hoogterecord van vierhonderd meter, een officieel duurrecord tussen 35 en 40 minuten, en een officieel afstandsrecord van 45 kilometer.

Oost-Vlaanderen

Athléta Zachritz (1865-1927), ook gekend als Miss Athleta - en na haar huwelijk als Athléta Van Huffelen - bleek als kind al uitzonderlijk lenig. Ze trainde om alsmaar sterker te worden en trok de wereld rond om haar kunsten te tonen. “La reine de la force”, noemde men haar, want in die tijd was ze misschien ook wel ‘de sterkste vrouw ter wereld’! Ze kon jongleren met kogels van 20 kg, torste een plank waarop een man én twee pony’s stonden… Dankzij haar krachten, verdiende ze goed haar kost en kon ze dus op 40-jarige leeftijd al genieten van haar pensioen, in Villa Athléta in Sint-Niklaas.

Marguerite De Riemaecker-Legot (1913-1977) was een Belgisch politica voor de CVP. Ze begon haar politieke carrière in 1937 als parlementair secretaris van Maria Baers. In 1946 werd ze verkozen in de Kamer van volksvertegenwoordigers. En van 1965 tot 1968 werd ze minister van het Gezin en de Huisvesting, waardoor ze de eerste vrouwelijke minister van België werd.

Jenny Tanghe (1926-2009) begon op haar twaalfde al met toneelspelen. Ze studeerde aan Studio Herman Teirlinck en werd nadien vooral bekend door mee te spelen in televisieprogramma’s bij de BRT. Zo was ze ondere andere te zien in ‘Wij, Heren van Zichem’, en later ook in 'F.C. De Kampioenen'. Naast het televisiewerk bleef ze ook actief in het theater.

Lucienne Herman-Michielsens (1926-1995) studeerde criminologie en rechten. Via haar engagement in het Liberaal Vlaams Studentenverbond kwam ze terecht bij de PVV. Tijdens haar politieke carrière had ze oog voor de belangen van de vrouw binnen het huwelijk en de vrije verkoop van anticonceptiemiddelen. Haar voornaamste politieke nalatenschap is haar aandeel in de wetgeving rond abortus. Volgens haar was het een gerechtvaardigde noodoplossing in bepaalde omstandigheden.

Evelyne Axell (1935-1972) was een Belgische kunstenares en actrice. Ze werkte ook enige tijd als televisiepresentatrice, maar koos ten slotte voluit voor het leven als kunstenares. Magritte was haar mentor. Ze werd één van de eerste Belgische kunstenaars binnen de popart. Een aantal van haar werken bevinden zich in het Centre Pompidou in Parijs. Ze stierf in een ongeval in Zwijnaarde. 

Antwerpen

Marie De Groodt-Lasseel (1914-2004) studeerde geneeskunde aan de Universiteit van Gent en bouwde vervolgens een enorme academische carrière uit. Ze werd in 1966 benoemd als rector van het toenmalige Ruca, het Rijksuniversitair Centrum Antwerpen, de voorloper van de huidige Universiteit Antwerpen. Op die manier werd ze de eerste vrouwelijke rector van een Europese universiteit.

Renée Van Mechelen (1946-2007) was een psychologe en raakte in de jaren zestig steeds meer gefascineerd door de emancipatie van de vrouw. Ze deed als één van de eersten in Vlaanderen aan wetenschappelijke vrouwenstudies en was dé spreekbuis van het feminisme voor de Vlaamse media. Om vrouwenstudies toegankelijk te maken voor het brede publiek, richtte ze RoSa op, het kenniscentrum voor gender en feminisme.

Dora van der Groen (1927-2015) was een actrice en docente. Ze was jarenlang artistiek leider van het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium en later ook bij Studio Herman Teirlinck. Ze speelde een erg bepalende rol in de Vlaamse film- en theaterwereld.

Alice De Man (1929-2017) was een Belgische rechtsgeleerde en magistraat. Zij was van 1988 tot 1996 eerste voorzitter van het hof van beroep van Antwerpen en was daarmee de eerste vrouwelijke voorzitter van een hof van beroep in de Benelux.

Ann Petersen (1927-2003) was een actrice in de Vlaamse theater, film- en televisiewereld. We kennen haar als 'ons moe' uit Thuis of als 'Mevrouw de Bolle' uit Samson & Gert, maar uiteraard was haar carrière veel meer dan dat!  Denk maar aan films als 'Pauline & Paulette', 'Manneken Pis', 'Koko Flanel', 'Het Sacrament', 'Hector' of televisieseries als 'De Paradijsvogels', 'Slisse & Cesar', 'Keromar', ...

Vlaams-Brabant

Patricia De Martelaere (1957-2009) was een geboren schrijfster. Al op dertienjarige leeftijd publiceert ze een kinderboek. Ze doceert meer dan twintig jaar erg eigenzinnig en soms cynisch aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte. Ze wordt bij het grote publiek bekend met haar romans, die ook telkens weer met prijzen worden bekroond. In 2005 wint ze met Het onverwachte antwoord de publieksprijs van de Gouden Uil.

Marieke Vervoort (1979-2019), die ook gekend was onder de naam 'Wielemie', was een rolstoelatlete. Ze won verschillende medailles op de Paralympische spelen: in Londen won ze in 2012  een gouden én een zilveren medaille in Londen, en op de Spelen in Rio in 2016 behaalde ze een zilveren en een bronzen medaille.

Ann Christy (1945-1984) was een zangeres van een aantal Nederlandstalige nummers die in ons  collectieve geheugen gegrift staan, waaronder De Roos, Dag Vreemde Man, Gelukkig zijn. In 2014 ontving ze postuum de Golden Lifetime Award van de gemeente Aarschot. 

Nicole Van den Broeck (1946 – 2017) was een Belgisch wielrenster uit Meise. Van den Broeck werd in 1973 in Barcelona wereldkampioene wielrennen op de weg. Daarnaast was ze ook vijf maal Belgisch kampioene wielrennen op de weg (in 1969, 1970, 1973, 1974 en 1977).

Maria de Meersman (1921 -2015) was een voormalige Belgische verzetsstrijdster tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze infiltreerde Duitse instanties en voerde levensbedreigende acties uit om geheime informatie te verwerven. In 1944 ontmaskert ze een Duitse dubbelspion.  Zelfs wanneer ze gevangen en gefolterd werd door de gestapo, wist ze aan de gruwel te ontsnappen zonder iemand te verraden. Pas in 2006 werd ze erkend als verzetslid. 
 

Limburg

Jozephina Pipeleers (1902-2002) studeerde aan de Provinciale Vroedvrouwenschool in Hasselt en werd nadien zelfstandig vroedvrouw. Vanaf haar eerste bevalling in 1925 wordt ze ‘Finneke De Wijsvrouw’ genoemd. Telkens ze wordt geroepen voor een bevalling, springt ze met haar valies op de fiets en later op de bromfiets. Ze zal 50 jaar lang vroedvrouw zijn en meer dan 6000 baby’s helpen op de wereld te zetten. Jozephina wordt uiteindelijk 100 jaar!

Philomena Vaes (1875-1935) werd op redelijke jonge leeftijd weduwe met twee kinderen. Om toch een inkomen te hebben en voor haar kinderen te kunnen zorgen, stelde men haar voor om postmeesteres van Genk te worden!  Ze begon met een postkantoortje in Genk, en werd later postmeesteres van Waterschei. Vermoedelijk was ze de eerste vrouwelijke postmeesteres van Limburg, en misschien ook wel van België!

Jeanne Driessen (1892-1997) werd geboren in Maaseik als dochter van Louis Driessen, toen  burgemeester daar. Ze was zeer actief in de katholieke Vlaamse meisjesbeweging.  Ze was de eerste Limburgse vrouw ooit die mocht zetelen in onze Senaat. In Limburg richtte ze de KAV op, ze was ook lid van het hoofdbestuur van ACW en de CM. Haar stokpaardje waren voornamelijk sociale materies. Ze heeft het zelfs zover gebracht dat ze ons land mocht vertegenwoordigen in de algemene vergadering van de Verenigde Naties.

Marie Ibanga (1888-1906) werd geboren in Congo, maar werd toevertrouwd aan de Zusters van Liefde, omdat men niets wist over haar ouders. Vanuit de schoolkolonie van de Zusters werd ze ‘geselecteerd’ om naar België te komen. In 1894 kwam ze aan in België, samen met 11 andere Congolese kinderen, en volgde ze een opleiding in een internaat in Diepenbeek. Vermoedelijk was ze aanwezig op de Wereldtentoonstelling in 1897, waar men wilde tonen wat de zwarte kinderen zoal geleerd hadden in België. Uiteindelijk werd Marie Ibanga ingewijd in een Belgisch klooster, als eerste Congolese zuster. Ze stierf helaas erg jong, in 1906, toen ze nog net geen achttien jaar oud was.

Tina Lucas (1915-2008) zat tijdens de Tweede Wereldoorlog met haar man in het verzet en hielp zo geallieerde piloten ontsnappen die in de regio rond Hasselt neergestort waren. Tina en haar man werden hiervoor door de Duitsers opgepakt en veroordeeld. Haar man werd geëxecuteerd, zij werd naar een concentratiekamp gestuurd. Ze overleefde deze gruwel en wijdde de rest van haar leven aan het geven van lezingen om de Limburgse jeugd bewust te maken van dit verleden.