Retour San Sebastian

En we zouden Juan Sebastian Elkano nog aan het lijstje kunnen toevoegen. Hij is de man die als eerste rond de wereld is gevaren. Niet Magellaan, die werd halverwege gedood toen hij aan wal ging op de Filipijnen. Eerste stuurman Elkano nam het bevel over, en rondde dus als eerste de aarde. Elkano was een Bask.

Dit geheel terzijde. We willen het over Lide hebben, de vierjarige dochter van Sarah De Mul. Haar vader, Nikolas, is een Bask. Hij en zijn dochter spreken dus Baskisch met elkaar. Als Sarah en Lide met elkaar praten, gaat dat in het Nederlands. En Sarah en Nikolas communiceren in een mengelmoes van Spaans, Engels en Baskisch.

Dat ging goed, tot Lides Nederlands het Baskisch ging overheersen. Ze wonen in Antwerpen, Lide hoort dus vaker Nederlands. Ze begon gesprekken met Nikolas te mijden, Sarah moest vaker en vaker tolken. Het moment dreigde dat ze niets meer tegen Nikolas zou zeggen en enkel nog in het Nederlands met Sarah zou communiceren.

Oplossing: een reis naar Baskenland, Retour San Sebastian, waar oma en opa wonen, om Lide vertrouwd te maken met de taal en de cultuur die voor de helft de hare is.

Dat cultuurbad werd lastig. Lide wilde naar huis. Daarmee bedoelt ze niet Baskenland, maar Antwerpen. Ze stopte met eten. Ze weigerde Baskisch te spreken als Sarah in de buurt is.

En behalve de Baskische taal is er ook nog de turbulente Baskische geschiedenis. Je kan niet om de ETA heen, de verzetsbeweging/terreurgroep/vrijheidsstrijders die een paar jaar geleden de gewapende strijd afzwoer. Hoe leg je een kind uit wat een burgeroorlog is. Moet je een vierjarige introduceren in een samenleving die zelf nog zoekende is hoe daders en nabestaanden van slachtoffers met elkaar verder kunnen leven? 

Sarah De Mul heeft een fascinerend boek geschreven over leven met één been in Antwerpen en één been in Baskenland. Zaterdag zit ze aan de Keukentafel.