#weetikveel
Rik Torfs: “De diepe hunkering van de mens naar verbondenheid is wel degelijk van alle tijden"
do 24 dec. - 1:57
We kennen allemaal het aloude kerstverhaal, waar een hoogzwangere Maria samen met Jozef aankomt in Bethlehem, en ze vervolgens tussen een os en ezel in een stal bevalt. Maar klopt dat verhaal wel? Professor Kerkelijk Recht aan de KUL Rik Torfs vertelt erover in een nieuwe #weetikveel.
Geboorte van Christus
Op kerstavond vieren we volgens het christendom de geboorte van Jezus Christus, de verlosser van de wereld. Hoewel deze gebeurtenis enorm belangrijk lijkt, beschrijven slechts twee evangelisten de geboorte van Jezus in de Bijbel. “Pasen blijft het belangrijkste feest voor het christendom, want op die dag is Jezus Christus verrezen. Maar je kan natuurlijk niet verrijzen zonder eerst geboren te worden, dus moest er ook wel een geboorte van Jezus beschreven worden”, vertelt Torfs.
“De evangelisten Lucas en Mattheüs hebben het op zich genomen om deze geboorte kort te beschrijven, met licht verschillende versies. Er bestaat overigens geen twijfel dat Jezus Christus heeft bestaan, maar we weten natuurlijk niet zeker of hij werkelijk op 24 december geboren is. De evangelisten wilden vooral de nadruk leggen op het leven van Jezus Christus en niet zozeer zijn geboorte.”
De os en de ezel
Was er dan echt een os en ezel aanwezig bij de geboorte van Jezus? “De os en de ezel worden nergens beschreven in de Bijbel, maar komen wel voor in de iconografie zoals op glas in lood ramen en schilderijen”, aldus Torfs. “Wellicht heeft men deze elementen toegevoegd om het verhaal beeldend te maken voor mensen die niet konden lezen. Maar dat betekent niet dat de os en de ezel er niet waren, veel details werden niet beschreven in de verhalen van Mattheüs en Lucas.”
“We mogen vooral niet vergeten dat de evangelische verhalen geen geschiedkundige verhalen zijn. Het zijn geloofsverhalen van mensen die in Christus geloofden en moeten dus ook zo geïnterpreteerd worden. We kunnen dus niet met zekerheid zeggen of de evangelische verhalen honderd procent waarheidsgetrouw zijn.”
Feest van de zonnewende
Waarom vieren we kerstavond op 24 december? “Dat heeft te maken met de traditionele feesten voor de zonnewende”, verklaart Torfs. “Eén van de krachtigste punten van het christendom is het integreren van andere culturen, zonder dat ze hun gewoonten moesten afzweren. Het feest van de zonnewende, de periode dat de dagen weer langer beginnen te worden, werd gevierd in verschillende culturen. Door het feest van de zonnewende in het kerstfeest te integreren, hebben de christenen aan een oude traditie een nieuwe betekenis kunnen geven.”
Kerstboom
De rijkelijk versierde kerstboom is eveneens onmisbaar in de kerstperiode. De groene (neppe) denneboom staat momenteel in miljoenen woonkamers te schitteren. Maar heeft de kerstboom ook een betekenis? “De kerstboom is vooral door Luther heel bekend geworden, aangezien hij in de symboliek van de boom Christus zag.”
“De kerstboom staat voor leven. In de winter is er niet veel groen in de natuur, maar de denneboom of de spar zijn nog steeds groen. We versieren de boom dan met kaarsen of lichtjes als knipoog naar de zonnewende, omdat we hopen dat het licht terugkeert. De klassieke piek op de boom, is dan weer een verwijzing naar de ster die de drie wijzen gevolgd hebben om tot bij Jozef en Maria te geraken.”
Universeel feest
Kerstmis wordt vandaag de dag wereldwijd gevierd. “Kerstmis is nog steeds een christelijk feest, maar toch ook steeds meer een familiefeest”, vertelt Torfs. “Het geven van pakjes op kerstdag, is een verwijzing naar de geschenken van de drie wijzen. Hier geldt de geste van generositeit. Het gaat niet altijd om de inhoud, het is het gebaar dat telt. Dat kunnen we al wel eens vergeten. De zogenaamde ‘voor wat hoort wat’-cultuur, maakt van Kerstmis een echt consumentenfeest, dat het echte kerstidee vergeet. Aangezien we dit jaar in kleine kring moeten vieren, kan dat wel eens een goed moment zijn om te genieten van de kleine dingen of van een flinke wandeling in de natuur.”
Dat Kerstmis dit jaar anders zal zijn dan andere jaren staat vast. “Het groepsgevoel en de nood om samen te vieren, is niet iets van vandaag. De diepe hunkering van de mens naar verbondenheid en naar eeuwigheid die hem overstijgt, is wel degelijk van alle tijden. In die zin is Kerstmis groter dan de letter van de wet, maar we mogen de geest van de wet niet vergeten. Kijk naar de geest van de wet en staar je niet blind op de letter van de wet”, besluit Torfs.