"Schoonheid in het rauwe": 30 jaar zonder Kurt Cobain, wat maakt Nirvana zo bijzonder?

Eind jaren 80 richt de Amerikaanse zanger-gitarist Kurt Cobain samen met bassist Krist Novoselic de grungeband Nirvana op. In 1989 laten ze hun debuutalbum 'Bleach' los op de wereld. Pas met hun tweede plaat 'Nevermind' (1991), waarop drummer Dave Grohl (later zanger van de Foo Fighters, red.) voor het eerst te horen is, breken ze echt door.

Cobain groeit uit tot dé stem van zijn generatie. Vooral de single 'Smells like teen spirit' wordt wereldwijd een gigantisch succes.

Het nummer 'Smells like teen spirit' en de iconische albumhoes van 'Nevermind'

In 1993 volgt met 'In utero' hun laatste studioalbum. Het gaat dan al even niet zo goed met Cobain. Op 5 april 1994 maakt Cobain op 27-jarige leeftijd een einde aan zijn leven, tot grote schok van de fans van Nirvana. Hij laat naast zijn vrouw, zangeres Courtney Love, ook een dochter Frances Bean achter.

7 maanden later verschijnt postuum nog het akoestische livealbum 'MTV unplugged in New York', dat eind 1993 was opgenomen.

Wie met vragen zit over zelfdoding kan terecht op de Zelfmoordlijn, op het gratis nummer 1813, of op zelfmoordlijn1813.be. Nood aan een gesprek? Dan kan je 24/7 terecht bij Tele-Onthaal op het nummer 106. Je kan ook chatten via www.tele-onthaal.be. Jongeren kunnen terecht bij Awel op telefoonnummer 102, of via chat op awel.be.

Rauwe emoties, maar toch toegankelijk

30 jaar laten zijn we nog niet uitgepraat over Cobain en zijn muziek. Wat maakt hem dan zo bijzonder? "In die tijd was ik nog een tiener, maar vanaf het eerste moment dacht ik 'Jezus, dit is echt het mooiste dat ik ooit gehoord heb'", vertelt Sharon den Adel van Within Temptation.

"Kurts manier van zingen en performen was zo explosief en intens", gaat ze voort. "Het was allemaal een rauwe uiting van emoties. Als ik zelf een hele extreme emotie had, dan ging er bij mij altijd Kurt Cobain aan."

Ook muzikant Jasper Steverlinck benoemt die rauwheid in de muziek van Cobain. "Dat was ontdaan van alle franjes en van het 'proberen iets te zijn': een emotionele boodschap die letterlijk uitgeschreeuwd werd, maar wel verpakt in 'super catchy' popsongs."

"Als je bijvoorbeeld naar 'Nevermind' luistert en je denkt die hardheid weg, hoor je eigenlijk allemaal popmelodieën, met heel veel respect gezegd zelfs kinderliedjes", gaat hij verder. "Je kan die onmiddellijk onthouden en meezingen." 

Net die paradox fascineert ook Studio Brussel-presentatrice Sofie Engelen. "Het is een bijzondere mix van trashy en poppy. Hoe kan je zo meezingbare refreinen maken, maar toch zo tegen het systeem zijn?"

Volgens Studio Brussel-presentator Stijn Van de Voorde was Cobain de juiste man op het juiste moment. "Muziek straalde eind jaren 80 weinig authenticiteit uit met synth-pop, plattere hardrock en veel ballads", legt hij uit.

"Daarom had je toen al een soort anti-beweging, met bands als Pixies en Fugazi, de grote helden van Cobain", gaat hij verder. "Nirvana heeft die klank die al bestond op een geloofwaardige manier toegankelijker gemaakt voor een heel breed publiek."

"Zo waren zijn nummers gewoon beter geschreven en ze duurden maar 3 of 4 minuten, waardoor ze ook binnen de poptermen vielen. Als Beatlesfan stak Cobain ook voldoende melodie in zijn muziek."

Dat verklaart volgens Van de Voorde het enorme succes van 'Nevermind'. "Bovendien is dat album heel goed geproducet door Butch Vig. Voeg daar dan het extreem populaire MTV bij, die de clip van 'Smells like seen spirit' heel veel speelden, en de bal is aan het rollen."

"De enige die mij begreep"

Jasper Steverlinck bejubelt ook de teksten van Kurt Cobain. "In de jaren 80 ging het vaak over verliefd of rijk zijn en plotseling was daar in de jaren 90 iemand die zong over het echte leven, de innerlijke ‘struggles’. Zoiets hadden we nog nooit gehoord op de radio."

"Nirvana probeert u niets te verkopen. Het gaat over de realiteit, dat niet alles altijd simpel is, en daar kon je je mee vereenzelvigen als jongere, bijvoorbeeld als je niet makkelijk vrienden kon maken. Wij hadden allemaal het gevoel: dit is onze muziek."

Zo had ook Sofie Vliegen als tiener veel aan de muziek van Cobain. "Ik voelde mij toen een beetje een ‘misfit’ en Kurt schreef daar over. Toen ik ongeveer een jaar fan was, stierf hij. Dat was echt heftig, want hij leek de enige op aarde die mij begreep."

"Hij was ook een feminist, die het opnam tegen de machocultuur en voor de vrouwen. Dat trok mij echt aan. Zelf zat ik bij de scouts, waar een erg mannelijk sfeer hing, en daar was ik dan ook de strijder die op de barricades ging staan. Dat ben ik echt wel beginnen te doen door Kurt Cobain."

Worstelen met de roem

Cobain had het zelf moeilijk met zijn bekendheid. "Ergens wilde hij geapprecieerd worden voor zijn muziek, maar anderzijds saboteerde hij zichzelf ook, bij interviews bijvoorbeeld", zegt Stijn Van de Voorde daarover. "Hij was vooral bang om 'mainstream' te worden, daarom wilde hij dat die laatste plaat 'In utero' veel vuiler klonk en zou choqueren."

"In die shows nadat 'Nevermind' was doorgebroken, verpestte Nirvana bewust heel veel van hun nummers, hoewel dat 3 steengoede muzikanten waren", voegt Sofie Engelen toe. "Als Cobain vandaag naar zijn nalatenschap zou kunnen kijken, denk ik dat hij zoiets zou hebben van: 'Doe normaal, zo geweldig was het ook weer niet'."

Ook Sharon den Adel denkt dat Cobain een haat-liefdeverhouding had met zijn bekendheid. "Op het ene moment had hij helemaal niemand en opeens had hij heel veel geld, kende iedereen hem en had iedereen een mening over hem. Hij was zijn anonimiteit kwijt en dat is wel iets waar veel muzikanten mee worstelen."

De erfenis van Cobain

Sofie Engelen zegt dat ze in veel jonge gitaarbands de invloeden van Nirvana hoort, maar denkt dat Cobain ook op andere manieren een inspiratie kan zijn. "Ik denk dat Kurt Cobain een heel introvert persoon was, maar dat muziek zijn uitlaatklep kon zijn. Hij kan daarom daar echt een voorbeeld zijn voor muzikanten van vandaag die met hun mentale gezondheid worstelen."

"Volgens mij laten muzikanten nu ook wat meer emotie zien", vult Sharon den Adel aan. "Ze beseffen meer dat muziek maken, ook je ziel blootleggen is."

"Daarnaast heeft Cobain ook laten zien dat je soms dingen niet perfect moet durven doen", gaat ze verder. "Vóór Nirvana had je bands die heel goed waren en alles heel netjes inspeelden op de plaat, maar bij Kurt Cobain zit de schoonheid net in het niet afgewerkte, het rauwe."

Volgens Stijn Van de Voorde zal Cobain zijn 'appeal' altijd blijven behouden. "Mensen die op 27-jarige leeftijd sterven, hebben natuurlijk nooit de kans gehad om slechte muziek te maken. Cobain is eeuwig jong en heeft voor altijd die legendarische status." 

Bron: vrtnws.be en 'De ochtend'