"Thuis- en dakloosheid niet aanpakken kost ons minstens zo veel"

Koen Hermans legt het onderscheid tussen daklozen en thuislozen uit: “Daklozen hebben geen dak boven hun hoofd. Zij slapen buiten of maken gebruik van nacht- of winteropvang.” De groep van thuislozen is groter, legt hij uit: “Zij hebben geen huis meer, maar wel tijdelijke opvang, bijvoorbeeld bij familie of vrienden. Maar een huis is zoveel meer dan een dak boven je hoofd… Het heeft ook een emotionele waarde: heb je geen huis, dan is er ook geen ‘thuis’. Geen plek om te doen of te laten wat je wil, geen privacy.”

Slechts het topje van de ijsberg

De kwestie is ook veel groter dan enkel ‘de buitenslapers’, vertelt Hermans. “Omdat de spotlight op de buitenslapers gericht is, zien we een grote groep onder de waterlijn niet. We moeten de problematiek in haar geheel zien.”  

Wie is dé dakloze?

Cijfers plakken op het aantal dak- en thuislozen is in België geen evidentie: “Dat heeft onder andere te maken met de complexe staatsstructuur van ons land. Daarnaast gaat het om mensen die verborgen leven en moeilijk te bereiken zijn.” Toch slaagde LUCAS er in om cijfers te verzamelen met lokale en regionale tellingen. Uit die peilingen leerde Hermans dat er niet één profiel van een dak- of thuisloze bestaat: “Het is een erg diverse populatie. Er zijn mensen bij zonder papieren, mensen met een ernstige verslaving, psychiatrische problematiek… Eén op vijf is jongvolwassene, veertig procent is vrouw.”

Grote maatschappelijke weerstand 

Dat België haar plichten als federale overheid niet naleeft, vindt Hermans zorgwekkend. “Mensen hebben tijdens hun aanvraag recht op opvang. Dat is internationaal recht.” Maar ook de reacties van burgemeesters en de bevolking op lokaal niveau zijn veelzeggend: “Je herinnert je vast nog de brand in een toekomstig asielcentrum Bilzen. Er is dus een grote maatschappelijke weerstand.”

Dat opvang voor dak- en thuislozen veel zal kosten, is volgens Hermans het ultieme argument om niets te doen. Maar hij heeft een tegenargument: “Niets doen kost minstens zo veel.”

Want het totale kostenplaatje van nachtopvang, opvangcentra en het uitstellen van medische zorgen is best prijzig: zo kost een dak- of thuisloze de maatschappij jaarlijks zo’n 30 à 70.000 euro. “We moeten budgetten heroriënteren”, benadrukt Hermans. “We betalen nu ontzettend veel voor mensonterende situaties.”