De Ochtend
Van drughandel tot telecom en vastgoed: hoe de taliban vorig jaar 1,6 miljard dollar aan inkomsten binnenhaalden
do 19 aug. - 4:42
Afghanistan is dan wel een arm land, de ondergrond is dat niet. Ook in de Oudheid voerden karavanen met ezels -lang voor de Zijderoute- ertsen en edelstenen zoals lapis lazuli en robijnen naar de oude beschavingen in Mesopotamië vanuit de mijngebieden in Badakhshan, een streek in het noordoosten van Afghanistan. In de Middeleeuwen financierden die export en de centrale ligging langs de Zijderoute tussen China, India en Europa, prachtige bouwwerken in onder meer Herat en Mazar-e Sharif.
Lijken de talibanrebellen nogal groezelig gekleed, dan past hun beweging toch wel in die succesvolle commerciële traditie van weleer. Volgens rapporten van de Verenigde Naties en de NAVO zouden de taliban vorig jaar voor 1,6 miljard dollar aan inkomsten binnengerijfd hebben. Nu hun controle is uitgebreid over het grootste deel van het Afghaanse grondgebied -inclusief Badakhshan- kan dat alleen maar groter worden.
Drugs, mineralen, vastgoed en telecom
Traditioneel halen de taliban een groot deel van hun inkomsten uit drughandel en uitvoer. Meer dan 80 procent van alle opium en heroïne in de wereld is afkomstig uit Afghanisten. De taliban kweken dat niet zelf, maar heffen wel taksen op de productie en handel van drugs. Volgens de VN zou dat vorig jaar naar schatting 460 miljoen dollar hebben opgeleverd.
Toch is dat niet langer de belangrijkste bron van inkomsten. Sinds enkele jaren volgen de taliban een strategie van diversifiëring van inkomsten en dat is grotendeels het werk van mullah Yaqoob Omar, een adjunct van topman Hibatullah Akhundzada en zoon van mullah Mohammed Omar, de stichter van de taliban.
Naarmate de taliban de voorbije jaren hun controle over het grondgebied uitbreidden, kregen ze ook meer vat op de bodemrijkdommen en onder Yaqoob zijn die succesvol geëxploiteerd. Mijnbouw is de nu grootste inkomstenbron, goed voor 460 miljoen dollar vorig jaar. Het gaat dan om metalen zoals ijzer, koper, goud, zink en aluminium en onder meer lithium dat gebruikt wordt in batterijen. Ook edelstenen zoals lapis lazuli -dat bijna uitsluitend in Afghanistan ontgonnen wordt- en robijnen leveren veel op. Veel van die opbrengst wordt daarna geïnvesteerd in normale commerciële beleggingen zoals telecom en vastgoed, in Afghanistan zelf, maar ook in Pakistan en elders. Ook dat levert dan weer dividenden op.
De rest van de inkomsten bestaan uit 240 miljoen dollar giften, vooral uit de Golfstaten en Pakistan, "belastingen" en afpersing allerhande en losgeld voor ontvoerde personen. De uitgavenstaat van de taliban is minder duidelijk, maar het geld gaat uiteraard vooral naar bewapening, soldij en uitkeringen voor strijders en omkopen van regeringsambtenaren en militairen.
Naar financiële onafhankelijkheid
De financiering van de oorlog was uiteraard het hoofddoel van mullah Yaqoob en zijn financiële strategie, maar er was nog een andere bedoeling. Zo wou Yaqoob de taliban financieel en politiek minder afhankelijk maken van de traditionele broodheren in de Golf en Pakistan.
Nu de taliban het grootste deel van het land controleren, kunnen ze hun inkomsten enkel nog verhogen, maar er zijn ook struikelblokken. Het is naïef te geloven dat de oorlog nu voorbij is, overblijvende regeringstroepen en lokale milities kunnen nog erg veel onzekerheid veroorzaken en de exploitatie van bodemrijkdommen verstoren. Veel zal ook afhangen van de relaties die de taliban met de buurlanden (en dus mogelijke afnemers) zullen onderhouden.
