Interne Keuken
Van sûr naar acide: de minst Romaanse taal die graag Latijnser wou klinken
za 23 dec. - 4:15
Taaljournalist Gaston Dorren leidt de lezer van Lingua dwars door Europa in 69 talen. Hij schrijft onder meer over politieke inmenging in taal. Wij mogen dan het idee hebben van talen die organisch groeien, maar vaak wordt er aan talen gesleuteld door de politiek.
Zo werd het Frans bewust Latijnser gemaakt dan het in wezen was. “Vooral om een nieuwe woordenschat te putten uit het Latijn”, zegt Dorren in Interne Keuken. “Het Latijn is een geschreven taal. Als Fransen woorden nodig hadden, werd er gekeken naar hoe de Romeinen iets zeiden. En dan verfransten ze dat een beetje.”
De Franse politiek heeft woorden die niet uit het Latijn kwamen bewust veranderd
“Maar ze hebben zelf ook woorden die niet uit het Latijn kwamen bewust veranderd. Zo werd het woord sûr, zuur, afgevoerd omdat het te Germaans klonk. Het werd vervangen door acide. En beaucoup, in plaats van maint, is nog zo’n woord dat samengesteld werd uit Romeinse elementen.”
Toegetakeld zusje
“De motivatie van de Fransen was dat ze graag zo Latijns mogelijk wilden klinken. Ze wilden dat het Frans een zo Latijns en zo Romaans mogelijke taal zou worden. Terwijl het Frans eigenlijk de minst Romaanse taal van allemaal is. Het Spaans, Italiaans en Portugees lijken veel meer op het Latijn dan het Frans.”
Het Frans is een bastaardtaal, dat werd niet hooggewaardeerd
“Het Frans is eigenlijk het zusje dat behoorlijk toegetakeld is door de Germanen, de Franken. Eigenlijk is het Frans een bastaardtaal. En in die tijd, de renaissance van de 16e tot 17e eeuw, werden bastaardtalen niet hooggewaardeerd.”
“Die veranderingen konden zomaar doordat Frankrijk een sterk hiërarchische taalcultuur heeft, zeker op vlak van schrijftaal. In spreektaal trekken Fransen zich daar vermoedelijk behoorlijk weinig van aan. Geschreven heb je nog steeds dubbele ontkenningen, de ne pas, maar in de praktijk zegt niemand dat meer.”
Kunstmatig Nederlands
In het Nederlands werd het onderscheid tussen hen en hun ook opgelegd. “Hen en hun is nooit lekkere spreektaal geworden.”
“Maar ook na en naar zijn kunstmatig opgelegd. Dat hanteren we wel allemaal.”
“In de renaissance was het de bedoeling om zoveel mogelijk vormen te creëren, om zoveel mogelijk op het Latijn te lijken. Daar komen hen en hun ook vandaan.”
Herbeluister de uitleg van Gaston Dorren hier vanaf 1.09 uur.
