"Veel mensen beseffen niet dat armoede voor een verlaagd zelfbeeld zorgt"

"Toen ik heel jong was, besefte ik niet dat we thuis arm waren, omdat dan alles nog in het teken stond van spelen. Op de bovenverdieping in ons huis hadden wij geen verwarming, enkel op het gelijkvloers. Daarom moesten wij in de winter beneden slapen. We brachten dan alle matrassen naar de woonkamer. Mijn broers en ik vonden dat als kinderen super interessant, omdat we overdag kampen konden bouwen met die matrassen. Maar rond mijn veertiende ging ik bij vriendjes thuis gaan spelen. Toen begon ik te beseffen dat die huizen er toch anders uitzagen dan dat van mij. Daar hing het behangpapier niet los aan de muur, het was er warm en er was altijd eten", getuigt comedian Soe Nsuki in Touché.

"Ik had lang geen winterjas"

"Mijn eerste winterjas heb ik zo'n vier jaar geleden gekocht. Die jaren ervoor had ik het in de winter altijd koud. Ik haatte de winter zelfs. Maar winterjassen kopen voor vijf kinderen is megaduur. Een goede winterjas heb je niet voor minder dan 100 euro.  Dat ging gewoon niet voor mijn mama. Dus droeg ik allerlei truien over elkaar, en toch had ik het altijd koud."

Ik besefte dat er iets niet klopte toen ik elke dag dezelfde trui moest aandoen, terwijl andere kinderen meerdere outfits hadden

"Als kind speel je met alles: een tak, een dennenappel, ... Je hebt niet veel nodig. Het besef van armoede begint wanneer je bijvoorbeeld geld moet meebrengen naar school voor een schoolreis. Alle andere leerlingen namen dan geld mee, maar ik moest een briefje overhandigen met de vraag of ik later mocht betalen. Dan besef je dat er iets niet klopt. Maar het echte besef komt pas wanneer je veertien jaar oud bent en je uiterlijk er begint toe te doen. Het begint wanneer jij elke dag dezelfde trui moet aandoen terwijl de andere kinderen in de klas meerdere outfits hebben", vertelt Nsuki.

Armoede en laag zelfbeeld

Veel mensen beseffen niet dat armoede voor een verlaagd zelfbeeld zorgt, zegt Nsuki. "Je ziet als kind dat anderen op reis gaan of met de auto naar school gebracht worden. Wij hadden geen auto. Als de trein niet reed dan moest ik wachten op de volgende trein. Er was niemand die mij kwam oppikken. Als je arm bent, hebben andere mensen een comfort in hun leven dat jij niet hebt en je gelooft dat je het ook niet verdient. Het gevolg is dat je een laag zelfvertrouwen ontwikkelt. Het is moeilijk om uit dat denkpatroon te geraken."

Armoede gaat ook over sociaal isolement

"Armoede gaat ook over sociaal isolement. Ons gezin had gelukkig een rijk sociaal netwerk, met veel vrienden en familie om op terug te vallen. Wij hebben thuis alle kennis en liefde meegekregen die we nodig hadden om een leven op te bouwen. Maar in het geval van generatiearmoede zijn de ouders vaak niet naar school geweest. Dat wil dan niet zeggen dat die mensen niet intelligent zijn, maar ze hebben niet de tools om hun kinderen te helpen om verder te gaan. Ze hebben ook niemand om geld van te lenen door het gebrek aan sociaal netwerk. Bij generatiearmoede is er vaak ook sprake van vervoersarmoede. Als je dan afgelegen woont, is het niet vanzelfsprekend om op restaurant te gaan of een voorstelling te gaan bekijken. Dat gebeurt gewoon niet, en dat zorgt ervoor dat je bijna buiten de maatschappij gaat leven."

Uit de armoede geraken

Was het voor Nsuki zelf ook moeilijk om uit die armoede te geraken? "Ja, want het voelt zoals drijfzand. Armoede komt terug in 1000 kleine principes. Denk aan de Buzzy Pazz (het jongerenabonnement van De Lijn) bijvoorbeeld. Zo'n abonnement kostte destijds 50 euro. Mijn mama kon voor haar vijf kinderen samen niet in één keer 250 euro neerleggen. Daarom moesten wij altijd individuele busticketjes van 1,5 euro kopen. Maar daardoor verlies je op langere termijn wel veel geld aan vervoer. Dat systeem herhaalt zich tientallen keren. Door meer geld uit te geven (aan een abonnement bvb.), zou je eigenlijk geld kunnen besparen, maar er is geen spaarpotje of geld dat opzij staat."

Achterstallige schulden en rekeningen bouwen zich heel snel op

Is een job dé manier om uit die armoede ter geraken? "Ja, maar dat gaat heel langzaam. Vanaf het moment dat je geld begint te verdienen, gaat het geld dat je verdiend hebt terug naar de anderen in het gezin. Zo help ik mijn broers met hun centjes. Achterstallige schulden en rekeningen bouwen zich ook heel snel op. Dat is heel vermoeiend omdat je vaakt voelt dat je één stap vooruit en drie stappen achteruit gaat. Daarom heb ik naast mijn comedy steeds allerlei soorten jobs gedaan om mezelf financieel te blijven ondersteunen. Het is echt hard werken om uit de armoede te geraken", erkent Nsuki.

Lees ook