Verdrongen herinneringen? "Het geheugen is geen vaststaand feit"

“Je verzint het niet, als je het niet hebt meegemaakt”, zei de therapeut van Griet Op De Beeck. Eric Schoentjes, kinderpsychiater in UGent, verduidelijkt: “In een behandeling voor emotionele moeilijkheden steken niet zelden bepaalde herinneringen de kop op. Het helpt zin geven aan een verhaal en omgaan met moeilijkheden die die mensen vandaag ondervinden.”

Een verhaal reconstrueren kan nuttig zijn om een idee te krijgen over je eigen voorgeschiedenis en dat een plek te geven in je eigen leven

Dat geldt ook voor minder dramatische gebeurtenissen uit het eigen verleden. “Daarom zijn het nog geen verdrongen herinneringen”, vindt Schoentjes. "Het geheugen is geen vaststaand feit. Er zijn veel zaken die we ooit meemaakten die we zijn vergeten. Dat wil niet zeggen dat we ze niet kunnen oproepen met bepaalde triggers. Zo zijn we soms in staat om een verhaal te reconstrueren. Dat kan nuttig zijn om een idee te krijgen over je eigen voorgeschiedenis en dat een plek te geven in je eigen leven.”

Autobiografisch geheugen

Volgens Op De Beeck gebeurde het misbruik op een leeftijd dat de hersenen nog niet genoeg ontwikkeld zijn om herinneringen als verhaal op te slaan. Schoentjes bevestigt: “Er zijn verschillende soorten geheugen tijdens de ontwikkeling van een kind. Al op jonge leeftijd kunnen kinderen herinneringen hebben, maar die vormen dan nog geen verhaal.” Daarvoor is het autobiografische geheugen nodig. “Dat ontwikkelt zich pas tijdens de kleuterklas en zorgt ervoor dat kinderen zich in de vorm van een verhaal iets kunnen herinneren.”

Het autobiografische geheugen ontwikkelt zich pas tijdens de kleuterklas en stelt ons in staat om iets in de vorm van een verhaal te herinneren

“Het fenomeen van verdrongen herinnering is controversieel”, weet Schoentjes. Hij pleit ervoor om in het debat een onderscheid te maken tussen wetenschappelijk onderzoek en het persoonlijke verhaal dat iemand in psychotherapeutische begeleiding vertelt. “Dat kan een betekenis hebben voor die persoon in therapie om zingeving of een verklaring te geven in het leven. Of die herinneringen op waargebeurde feiten zijn gebaseerd is nog iets anders.”

De focus moet daarom niet te snel op een juridische schuldvraag liggen. “Er zijn bovendien andere nare en aangrijpende zaken die kinderen kunnen meemaken. Dan is het soms belangrijker om een plek te geven aan de herinnering van wat men vroeger meemaakte.”