Verklaringen van (erg) jonge kinderen als bewijs in de rechtbank gebruiken: kan dat?

Vorig jaar kwam een misbruikzaak aan het licht tijdens een herfstkamp in Leuven. Een 19-jarige monitor van het kamp werd aangehouden nadat was gebleken dat hij meerdere kinderen had aangerand. Na zijn aanhouding kwamen nog eerdere feiten van misbruik boven water, van in de tijd dat hij voetbaltrainer was.

De jongeman werd vandaag veroordeeld tot een celstraf van 4 jaar. De kinderen waren op het moment van de feiten tussen de 4 en 7 jaar oud. Opvallend: er was geen DNA-bewijs. De ex-monitor werd veroordeeld op basis van de verklaringen die de (nog zeer jonge) kinderen hadden afgelegd.

Verklaringen als juridisch bewijs

Kunnen verklaringen van zulke jonge kinderen wel gebruikt worden als juridisch bewijs om iemand achter de tralies te krijgen? "Ja", zegt Sanne De Clerck, als advocate gespecialiseerd in zedenzaken en ook advocaat van een van de ouders wier zoontje slachtoffer is. "In België is het bewijsstelsel vrij en kan je alles gebruiken als bewijs, dus ook verklaringen van zeer jonge kinderen."

Maar dat is geen evidentie. "Zedenzaken zijn altijd moeilijk omdat het vaak woord tegen woord is. Dat het om zulke jonge kinderen gaat, maakt het extra lastig omdat het het woord van een volwassene tegenover het woord van een kind is."

Bij zulke jonge kinderen is het namelijk moeilijk om te onderscheiden of ze de waarheid spreken of niet. "Zeker omdat ouders soms onbedoeld hun kinderen beïnvloeden door de vragen die ze stellen. Als ouder moet je opletten dat je niet meteen gesloten vragen gaat stellen aan kinderen, waarop ze dan 'ja' zouden zeggen om mama of papa te behagen. Daarnaast is het ook bewezen dat ouders hun kinderen herinneringen kunnen aanpraten."

Als ouder ben je daarom best voorzichtig met het stellen van vragen. "Dat laat je eigenlijk best over aan de mensen die daar voor opgeleid zijn", vindt De Clerck.

Hoe worden jonge kinderen verhoord?

Binnen de politie is er een gespecialiseerde dienst voor het verhoren van kinderen: de sectie TAM (Techniek Audiovisueel verhoor van Minderjarigen). De speurders gebruiken speciale ruimtes om de kinderen in te verhoren en hanteren een uitgebreid stappenplan.

Zo moeten de vragen open, en niet suggestief zijn, en moeten de kinderen er gemakkelijk op kunnen antwoorden. Het moet op hun maat en ritme zijn, zodat ze hun concentratie kunnen behouden. De bedoeling is dat het verhaal maar 1 keer gedaan moet worden en dat het bijvoorbeeld niet nodig is dat het kind later nog eens naar de rechtbank moet gaan.

Al blijft het verhoren van kinderen allesbehalve een koud kunstje. In deze zaak bijvoorbeeld vindt de verdediging dat er in de verhoren door de politie te veel suggestieve vragen zijn gesteld aan de kinderen. Toch heeft de rechter beslist om de man te veroordelen.

Belangrijk om weten is dat het niet louter de verklaringen van de kinderen zijn die uiteindelijk tot de veroordeling hebben geleid. "In de eerste plaats hadden verschillende kinderen los van elkaar hele concrete handelingen beschreven, die zeer specifiek waren, en die als een soort van rode draad bleven terugkomen", zegt De Clerck. "Daaruit kon de rechter een modus operandi bepalen."

5-jarig zusje misbruikt

Daarnaast waren er bezwarende omstandigheden waarmee de rechter rekening heeft gehouden. Toen de jongeman 16 jaar was, heeft hij zijn zusje van amper 5 jaar meerdere keren misbruikt. Die feiten werden toen weggezet als 'experimenteel gedrag'. "Het is de combinatie van de verschillende elementen die de doorslag hebben gegeven", besluit de advocate.

Bron: vrtnws.be en De Wereld Vandaag