‘Verstillingsruimte’ is mijn woord voor 2019

Ik lig achterover in de tandartsstoel en naast een arsenaal aan boorgeluiden veroordeelt een populaire radiozender mij tot een top 2000. Het leven in lijstjes gegoten, er valt niet aan te ontkomen zodra de twaalfde maand zich inzet. Hun toenemende lengte lijkt mij alleszins een spiegel van een groeiende, algehele onverzadigbaarheid in deze tijd van het jaar.

Zelftwijfel

Ik denk aan mijn eigen lijstjes van de afgelopen maand. Nieuwe begrippen tijdens het Symposium Seksuele Gezondheid waar ik mee reflecteerde over de invloed van de digitalisering op onze relaties. Termen als ghosting (het abrupt verdwijnen van de radar nadat je een tijdje intensief online contact hebt uitgebouwd met iemand), breadcrumbing (een contact ‘gaande’ houden door het af en toe te voeden, maar niet de intentie hebben om af te spreken), R-Bombing (berichten lezen maar niet beantwoorden, wat de ander in zelftwijfel stort).
Nog nooit waren we zo massaal bezig met pogingen tot connecteren en tegelijkertijd was onze verlatingsangst, de afwezigheid van contact nog nooit zo groot. Het wachten op een reactie van die andere lijkt mij centraal te staan, eerder dan de aanwezigheid van die andere en dat wachten gebeurt in een sfeer van absolute zelftwijfel.

Diezelfde week mag ik bij De Buren het jaar in taal ‘relationeel’ toelichten. Er zijn nieuwe woorden als ouderschapsgym (in Nederland wil men via cursussen toekomstige ouders helpen hun relatie ‘babyproof’ te maken om zo vechtscheidingen te vermijden.) Er zijn ook de buitenloopbaby’s, kinderen die de kans krijgen vrij buiten te spelen zonder ouderlijk toezicht, loslaten als een must bij goed ouderschap, zeg maar.
Er spreekt ook hier opnieuw een maakbaarheidsgedachte. Relaties, contact met de andere, opvoeden…: als we maar hard genoeg ons best doen en de tips en tricks volgen, ‘hacks’ heten die dingen tegenwoordig, dan komen we er. En lukt het niet, dan hebben we het enkel en alleen aan onszelf te danken.

Individuele verantwoordelijkheid

In mijn boek Alleen met jou pleit ik voor een positiever relatieklimaat, waarin deze moraliserende kijk op ons relationeel functioneren eindelijk wordt losgelaten. Het zadelt mensen op met het idee dat ze niet competent zijn in hun vermogen om te connecteren, graag te zien of graag gezien te worden.

Ik las met opluchting in Intimiteit, de nieuwste van Paul Verhaeghe, een gelijkaardige boodschap. Hij heeft het over de verpletterende impact van onze opgroei- en leefomstandigheden, over de maatschappelijke impact op elk domein van ons leven dat we vandaag als een individuele verantwoordelijkheid zien: ziekte, relaties, ouderschap…

Supermarkt

Ik lig nog altijd in diezelfde tandartsstoel en hoor eindeloos veel spotjes die ons aanzetten om het eindejaar consumerend te vieren waarbij ons aller vriendin mevrouw Leemans er zelfs voor zorgt dat een budget nooit een sta-in-de-weg hoeft te zijn. Ik ervaar de wereld als een lelijke schreeuw. Die avond lees ik dat in Gent de prachtige Sint-Annakerk een nieuwe bestemming heeft gevonden. Er komt een supermarkt voor de happy few, high-end met enkel het beste van het beste. Er huilt iets in mij om zoveel verloren menselijkheid.

Ik bedenk daar ter plaatse mijn woord voor 2019: verstillingsruimte, plaatsen, havens in de stad die geen enkel ander doel dienen dan de mogelijkheid te verstillen tot stilte. Kunnen we ineens al die kerken die een herbestemming zoeken, een functie geven. Ik wens het iedereen toe deze laatste dagen van het jaar, maar ook voor 2019: deugddoende stilte, zo noodzakelijk om opnieuw bij onszelf en de andere te geraken.

Lees ook: