Voor alle mannen en vrouwen die zich vandaag met fierheid ‘feminist’ noemen

Als kind van de jaren 60-70 heb ik de 2^de feministische golf actief en met volle overgave meegemaakt. Onze moeders en grootmoeders streden voor stemrecht en toegang tot onderwijs voor meisjes en vrouwen, wij voor recht op betaald werk, toegang tot voorbehoedsmiddelen en baas in eigen buik. Er was schoolplicht, ook voor meisjes, wat een enorme stap in de goede richting was, maar daarom niet onmiddellijk de deur openzette voor hoger onderwijs of universiteit, laat staan gelijke kansen op de arbeidsmarkt.

De pil kwam op de markt in de jaren‘50, en droeg bij tot autonomie en zelfstandigheid van vrouwen. Mei ‘68 drukte zijn stempel op onze generatie. We streden voor seksuele en reproductieve rechten, toegang tot voorbehoedsmiddelen, ook voor ongehuwde en alleenstaande meisjes en vrouwen, maar het was hard tegen onzacht want een verloedering van de maatschappelijke waarden loerde om de hoek. Toegang tot voorbehoedsmiddelen zou immers aanzetten tot onveilige seks en promiscuïteit, en legalisering van abortus zou de deur openzetten voor overspel en onze maatschappelijk en culturele waarden in het gedrang brengen. 

Veilige abortus samen met stevige preventie en voorbehoedsmiddelen zorgt er sindsdien voor dat België een van de beste leerlingen in de wereld klas is met het laagste aantal abortussen per aantal vrouwen in de vruchtbare leeftijd. 

Abortus was illegaal in België (tot 1990), maar elke hogere burgerijvrouw of ons-kent-ons madam kon een abortus krijgen, ook in katholieke ziekenhuizen, als ze de weg maar wist. Indien niet kon je naar het buitenland als je dat kon betalen, of kwam je bij een engeltjesmaakster terecht, dikwijls met alle gevolgen vandien. Na een paar jonge patiënten met ernstige complicaties van clandestiene abortus verzorgd te hebben, besloten we met een aantal artsen toch abortus uit te voeren in veilige medische omstandigheden, met alle gevolgen ,vandien voor onszelf zoals gerechtszaken en gevangenisstraffen toe. Maar de gezondheid van de vrouwen primeerde en stuurde ons handelen. Veilige abortus samen met stevige preventie en voorbehoedsmiddelen zorgt er sindsdien voor dat België een van de beste leerlingen in de wereld klas is met het laagste aantal abortussen per aantal vrouwen in de vruchtbare leeftijd.

Je moet met twee zijn om een kind te maken, maar je hebt een gemeenschap nodig om het groot te brengen.

Seksuele opvoeding , vrijheid, keuze en rechten voor iedereen, was het motto voor ons in het westen, en voor de wereld. Maar mijn jaren praktijk in andere culturen in Europa, Afrika, China en Latijns-Amerika, en bij de Verenigde Naties maakten algauw duidelijk dat ons discours niet door iedereen gevolgd werd, en dat er nog veel werk aan de winkel was, in eigen land en vooral in het buitenland.  In de jaren 80 ging ik als gynaecologe en HIV onderzoekster in Kenia werken, uiteraard met een westerse maar open blik, open voor andere culturen, en leerde ik andere waarden kennen, begrijpen en dikwijls ook waarderen. Ik leerde omgaan met een andere kijk op leven en dood, met andere begrippen van samenleving en gemeenschap,  en de waarde van een ‘uitgebreide familie’, een dorpsgemeenschap die voor elkaar zorgt, een ‘wij’ meer dan een ‘ik‘ gevoel, en de betekenis achter het gezegde ‘It takes two to make a child and a village to raise a child’ of ‘je moet met twee zijn om een kind te maken, maar je hebt een dorp nodig, een gemeenschap, om het groot te brengen.” 

Cultuurrelativisme is ok, maar niet wanneer seksisme zodanig ingeburgerd is dat het een soort levensstijl wordt, met de paplepel ingelepeld.

Maar in de vrouwenkliniek en de verloskamers zag ik ook de gruwel van vrouwenverminking en van kindhuwelijken, leerde ik dat de waarde van een vrouw in de samenleving vooral te maken heeft met het feit of ze al dan niet kinderen, en liefst zonen, ter wereld kan zetten...andere maatschappelijke waarden. Veel stof tot nadenken, een andere wereld waarbij de vrouw toch de zwaarste lasten droeg. Met alle begrip voor andere culturen, religies en maatschappelijke waarden, blijft voor mij de leidraad de ongelijkheid, de schade en het leed dat iemand aangedaan wordt, in casu de vrouw wiens rechten geschonden worden. Cultuurrelativisme is ok, maar niet waar het een goedkeuring inhoudt van vrouwenverminking, kindhuwelijken, of seksueel misbruik van meisjes van vrouwen, ook niet als dit binnen een huwelijk gebeurt. Niet wanneer seksisme zodanig ingeburgerd is dat het een soort levensstijl wordt, met de paplepel ingelepeld...

De tweede feministische golf is geschiedenis, de derde laat mijn inziens op zich wachten en moet globaal gestreden worden. Gelukkig zijn er meer en meer rolmodellen, Afrikaanse vrouwen die de strijd aangaan tegen vrouwenverminking, Indische vrouwen die in opstand komen tegen kindhuwelijken en seksueel misbruik, meisjes en vrouwen die toch naar school gaan ondanks de Taliban en Boko Haram, en deze vrouwen verdienen onze steun en solidariteit. Bij ons is er de laatste 20 jaar veel vooruitgang geboekt op gebied van gelijke kansen voor vrouwen en mannen, maar dat betekent niet dat we in slaap mogen vallen. Ook bij ons worden er dagelijks 8 vrouwen verkracht en de dader komt er meestal mee weg. Seksisme wordt hoe langer hoe genormaliseerd en ingeburgerd, ook in de media en in populaire TV series. En wee als je er iets over durft te zeggen; als man ben je een watje, als vrouw een bitch zonder gevoel voor humor...

Waar zijn de moslima voorvechtsters die het maagdenvlies naar de geschiedenis boeken verbannen en aantonen dat een vrouw meer is dan een slijmvliesplooitje onderaan? 

Er is ook nog werk aan de winkel op andere terreinen, denken we maar aan de loonkloof en ongelijke carrièremogelijkheden voornamelijk als gevolg van combinatie werk en gezin waarbij de zwaarste last nog steeds op de schouders van de vrouw rust en waar we als samenleving beter kunnen doen om jonge gezinnen te ondersteunen. Maar laat ons ook samenwerken met onze moslima zusters waarvan er sommige het risico lopen op ‘eer-gerelateerd geweld’ als ze niet als maagd in een al dan niet gedwongen huwelijk stappen. Waar zijn de moslima voorvechtsters die het maagdenvlies naar de geschiedenis boeken verbannen en aantonen dat een vrouw meer is dan een slijmvliesplooitje onderaan? Laten we hen ondersteunen in hun feministische golf die er staat aan te komen maar in een globaliserende wereld door ons samen moet gestreden worden, niet ‘zij’ versus ‘wij’, maar wij allen samen.

Want feminisme heeft niets te maken met mannenhaat of stoere meiden maar alles met gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen, en gelijke rechten op alle vlak. Gelijk zijn we niet, dat anders zijn is ook tof – meestal toch- en er mogen best grappen gemaakt worden over mannen en vrouwen, al dan niet stereotype gedragingen enzovoort, zolang het geen seksisme inhoudt, geen denigrerende ondertoon, geen superioriteit van mannen tegenover vrouwen en vooral geen verschil in rechten. En dat is helaas nog heel dikwijls het geval. Daar moeten we met zijn alles iets aan doen; meisjes en jongens gelijkwaardig opvoeden, zelfde kansen geven, ondersteuning-ook van overheidswege- in die perioden in het leven waar vrouwen soms afhaken of in lagere versnelling gaan op de werkvloer omwille van combinatie werk en gezin...

Blij dat er ook een aantal mannen zich trots Feminist noemen zoals de Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties Mr Ban-Ki-Moon, en premier Trudeau van Canada. Waar wacht u op premier Michel?

Er moet een ‘shift of paradigm’ komen, een mentaliteitsverandering waarbij men het niet normaal vindt dat meisjes en vrouwen nagefloten worden, seksueel lastig gevallen of misbruikt worden, verkrachting binnen het huwelijk een evidentie is, en kind huwelijken nog bestaan. Maar ook dat vrouwen geen auto mogen besturen, niet zonder toestemming van manlief buiten mogen, geen recht op bezit of erfenis hebben...of media als vanzelfsprekend seksisme ‘mainstreamen’.

Samengevat: feministen zijn vrouwen en mannen die opkomen voor gelijke rechten voor vrouwen en mannen, overal ter wereld. Blij dat er ook een aantal mannen zich trots Feminist noemen zoals de Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties Mr Ban-Ki-Moon, en premier Trudeau van Canada. Ook Zweden geeft het goede voorbeeld met een officiële feministische buitenlandse politiek. Waar wacht u op premier Michel?

Mijn wens voor 2017: een wereld waar iedereen fier feminist is, en voor nieuwjaar een exemplaar van ons boek ‘Milady’ door Marleen Temmerman en Tine Maenhout aan familie, vrienden en kennissen :)

‘Vrouwen zijn niet alleen de helft van de wereld, ze maken ook die andere helft’ en hebben recht op dezelfde rechten.

Marleen Temmerman