'Vraag het aan Rika': “We zijn niet uitgenodigd voor de begrafenis van een geliefd familielid, wat nu?”

De vraag van Pierre en Jeanine: “We willen waardig afscheid nemen van een familielid, maar dat kan niet. Wat moeten we doen?"

Pierre en Jeanine kregen vorige week te horen dat een ver familielid van hen is overleden. “We hadden veel contact met hem en zijn erg onder de indruk van dit overlijden. We kregen een doodsbrief, maar waren verbaasd om daarin te lezen dat de plechtigheid in het crematorium alleen in besloten kring zou worden gehouden. Wie dit wou zien, kon het volgen via de computer.”

“We vroegen om uitleg en kregen te horen dat alleen de mensen die tot de vriendenkring behoren, waren uitgenodigd. Wij begrijpen niet waarom zij prioriteit krijgen en de familie wordt uitgesloten. Dit maakt ons erg verdrietig.”

“We zijn 65+ en kunnen niet op onze vertrouwde manier afscheid nemen. Onze kinderen zeggen dat het tegenwoordig meer en meer zo gaat. Wij willen niet overkomen als stalkers, maar zitten hier toch vast met ons verdriet.”

Het antwoord van Rika: "Als jullie oprecht delen wat dit met jullie doet, geloof ik dat jullie een warm en passend antwoord zullen krijgen"

“Dit verhaal raakt me”, reageert Rika Ponnet. “Het is erg moeilijk om iemand die veel voor je betekent te verliezen. Zeker als je de kans niet krijgt om dat verdriet met anderen te delen, want dat is waar het om gaat.”

“In dit voorbeeld gaat het over een ‘intieme kring’, daar zit ook iets uitsluitend in. Het is waarschijnlijk niet bewust, maar de familieleden van Pierre en Jeanine denken vooral vanuit hun eigen perspectief: ‘hoe willen wij afscheid nemen?’ Ze kiezen ervoor om dat te doen met de mensen die voor hen het belangrijkst zijn, hun vrienden.”

“Wat daarbij vaak vergeten wordt, is wie het dichtst bij de overledene zelf stond. Het is vooral voor die mensen heel belangrijk om daar aanwezig te zijn”, legt Rika uit. “Het gaat niet alleen om hoe ‘ik’ afscheid neem, maar om iedereen die verbonden was met die persoon de kans te geven om afscheid te nemen.”

Een generatiekloof

“Dit soort situaties hoor je steeds vaker”, zegt Rika. “Het gaat vaak over onbegrip tussen generaties. De mensen die deze beslissing namen, zullen waarschijnlijk tot een jongere generatie behoren dan die van Pierre en Jeanine.”

“Bij de oudere generaties was alles wat collectief en gedeeld was heel belangrijk. Tegenwoordig hebben we veel van wat de kerk of religie ons oplegde terzijde geschoven: mensen vinden dat ze meer individuele keuzes moeten maken. Naar mijn gevoel is dit wel een beetje doorgeschoten.”

“Nochtans hebben de rituelen rond afscheid nemen in een kerk een grotere betekenis dan alleen het katholieke aspect”, zegt Rika. “Er zit een grote gelaagdheid en een grote emotionaliteit in de rituelen. Mensen gaan daarna gesterkt in hun verdriet naar huis.”

“Gooi bepaalde tradities niet te snel weg”

“De jongere generaties willen het nu dus meer op een eigen manier vormgeven, en vinden bepaalde rituelen ‘opgelegd’. Ze willen niet ‘moeten’. Let wel: dat is zeker niet uit egoïsme.” 

Mensen onderschatten hierbij wel hoe belangrijk het is om samen met anderen afscheid te nemen, benadrukt Rika. “Je kunt achteraf herinneringen delen en vaak is er na de plechtigheid ook een begrafenismaal. Soms loopt dat zelfs uit op een half feest. Persoonlijk heb ik dit altijd als zeer vervullend en verbindend ervaren."

"Voor alle duidelijkheid: dit hoeft zeker niet in een kerk, maar laten we zo’n tradities niet te snel loslaten.”

Bij een niet-kerkelijke dienst loopt het soms anders, merkt Rika op: “De laatste tijd ben ik bij meerdere uitvaarten in crematoria geweest, en het voelt soms als een slideshow met enkele getuigenissen. Wanneer de plechtigheid is afgelopen, staat de volgende groep alweer klaar.”

Wat moeten Pierre en Jeanine doen?

“Gewoon gaan zonder uitnodiging lijkt me een beetje gek, dat zou ik niet doen”, zegt Rika. “Bellen zou ik ook niet doen, dan kan je snel emotioneel of verwijtend worden. Schrijf liever een brief, daarin kun je je verdriet echt uiten.” 

“Leg uit dat je het begrijpt en niet denkt dat ze dit uit egoïsme doen. Vertel dat het jullie oprecht veel pijn doet, omdat jullie dicht bij die persoon stonden en graag afscheid hadden willen nemen.”

"Als jullie oprecht en authentiek delen wat dit met jullie heeft gedaan, geloof ik dat jullie een warm en passend antwoord zullen krijgen."

Zelf ook een vraag voor Rika?

Zit je zelf ook met een relationeel dilemma? Laat je vraag hier achter.

Lees ook