"We begrijpen ironie niet meer"

Beste luisteraar,

Het doet me plezier dat u niet alles wat ik hier beweer over u heen laat gaan, dat u zo nu en dan uw hart lucht, op mijn eigen site of op de Facebookpagina van Radio 1. In een van mijn vorige Middagjournaals had ik schaamteloos zitten afgeven op auto's die ongeëffend terrein aankunnen, zoals SUV's en cross-overs. Ik noemde ze bespottelijke, plompe legertanks en daarmee bleek ik nogal wat mensen (bezitters van dit soort voertuigen, neem ik aan) danig op hun pik te hebben getrapt. Iemand schold me uit voor 'een saaie monnik, die 'ns even de wereld wil gaan redden'; iemand raadde me aan me voortaan met de step te verplaatsen; 'n ander adviseerde paard en kar. 'En rij daarmee naar de USSR en blijf daar', stond er: een niet geringe opdracht, die alleen met gebruikmaking van een deugdelijke teletijdmachine zou zijn uit te voeren.

Zou het deze lieve, verontwaardigde luisteraars bijgeval ontgaan kunnen zijn dat mijn uithaal naar dat autotype een hyperbool was? Da's een stijlfiguur waarbij je zo hard overdrijft dat iedereen geacht wordt te beseffen dat wat je zegt niet letterlijk genomen moet worden. Bijvoorbeeld: u staat te wachten op uw vrouw en als ze zeven minuten te laat arriveert, zegt u: 'Ik sta hier al úren te schilderen.' En mogelijk hebben de gepikeerde luisteraars er ook geen erg in gehad dat de columnist zelf zo'n verguisde auto bleek te bezitten. Dat hij hem gekocht heeft omdat je er als bejaarde makkelijker in en uit kunt stappen, dat dat ding er hem dus constant aan herinnert dat hij oud wordt, dat hij een hekel heeft aan oud worden, dat hij dáárom geen goed woord voor die kar overheeft. Er zat met andere woorden een dubbele bodem in het gefoeter op SUV's en cross-overs, het was ironisch bedoeld. Laat ik u een vuistregel aan de hand doen: als u een volwassen persoon bij z'n volle verstand onzin hoort uitkramen, is de kans groot dat er ironie in het spel is.

Het komt me voor dat we ze wat ontwend aan het raken zijn, die ironie. We zetten aldoor smileys bij onze woorden, uit vrees dat de evenmens ons anders verkeerd begrijpt. Terwijl het prettige van ironie 'm  juist in de dubbelzinnigheid zit. Ironie is spannend en gevaarlijk, je riskeert elk uur van de dag voor saaie monnik te worden uitgemaakt. Of erger... Tja. Nu voel ik me als iemand die een mop heeft staan uitleggen, waardoor die helemaal niet meer grappig is. Het zij zo. Een leerzaam Middagjournaal, 't is eens wat anders.