De Wereld Vandaag
“We zien de vulva, niet de vagina”
di 25 sep. - 9:59
'Het ontstaan van de wereld' van Gustave Courbet is een schilderij uit 1866. Het toont frontaal en expliciet een naakte vrouw. Volgens auteur Claude Schopp stond de operadanseres Constance Quéniaux model. Dat ontdekte hij per toeval in brieven van Alexandre Dumas.
De sleutel tot de oplossing was een brief uit juni 1871 van zoon Dumas. Bij de publicatie van die brief maakte de uitgever een veelzeggende schrijffout. Daarin staat de zin: "Men schildert niet zomaar met het penseel het meest delicate en zachte interview van mademoiselle Queniault"... Dat is, zegt Schopp, een foute transcriptie van "het interieur van Quéniaux", en iedereen begrijpt wat Dumas daarmee bedoelt.
Veel gegadigden, één uitverkorene
Het ontbrak in het verleden nochtans niet aan gegadigden. Verschillende vrouwen beweerden dat Courbet hen had geschilderd. 2 dames springen er uit als plausibele kanshebber. Vooreerst Joanna Hiffernan, minnares van Courbet in 1866. Maar die was erg bleek en had ros haar... Constance had mooi zwart krulhaar.
Jeanne de Tourbey, de maîtresse van de Turks-Egyptische diplomaat en societyfiguur Khalil-Bey, en de opdrachtgever van het werk, komt ook in aanmerking. De naam van Quéniaux bleef wat ondergesneeuwd omdat zij na 1859 niet meer danste en in 1866 een respectabele vrouw was die zich vooral bezig hield met goede werken. Ze overleed in 1908.
“Een vulva, geen vagina”
“Er wordt al meer dan een eeuw over gespeculeerd” zegt Bernard Dewulf, columnist en auteur van o.m. de essaybundel 'Bijlichtingen: kijken naar schilders'. “Er zijn romantische verhalen waar ik ook aan deelgenomen heb. Als het nu echt inderdaad die danseres is, dan leg ik me daarbij neer. Maar ik wacht op de harde bewijzen. Er zijn al boeken vol geschreven over dit schilderij, het is het zoveelste element in dit verhaal.”
Maar waarom blijft dit schilderij zo fascineren? “Het is een zeer goed en mooi gemaakt schilderij, waar kunstenaars interessante dingen over hebben gezegd” zegt Dewulf. “Het is niet zomaar een WhatsApp-foto, maar een intelligent gemaakt schilderij. Ook het doek over de borsten van de vrouw verhoogt het mysterie.”
Ook in de 19de eeuw was het een schandaalschilderij trouwens. “Het is jarenlang in het bezit geweest van Lacan, de bekende psychoanalyticus. Hij hield het achter gordijntjes, en de VIP-gasten mochten het af en toe even zien.”
Iedereen spreekt trouwens over ‘de beroemde vagina die plots een gezicht krijgt’. Maar dat is niet correct, volgens Dewulf. Onlangs kreeg hij nog een mail van een dokteres die hem erop wees dat we de vulva van een vrouw zien, en niet de vagina. Kwestie van technisch correct te zijn. (De vagina is het inwendig deel van het vrouwelijk geslachtsorgaan, de vulva het uitwendige gedeelte. Meer details vind je op seksualiteit.be)
Bron: vrtnws.be en 'De Wereld Vandaag
