Wie krijgt straks als eerste coronavaccin? "Eerst zorgpersoneel, maar wie daarna? Geen eenvoudige zaak"

De eindsprint naar een vaccin tegen het coronavirus lijkt ingezet. Enkele dagen geleden kwam er hoopgevend nieuws dat het Pfizer-vaccin "voor 90 procent doeltreffend is" en ook andere kandidaat-vaccins zitten in een vergevorderd stadion. Na dat nieuws komen er vanzelfsprekend andere vragen bovendrijven. Hoe gaat het vaccin wereldwijd vervoerd worden? Maar ook: wie krijgt het vaccin als eerste?

"Sinds de Tweede Wereldoorlog hebben we globaal gezien nog nooit voor zo'n uitdaging gestaan. Laten we hier vooral een zaak van publiek belang van maken", klinkt het bij Ignaas Devisch, professor medische filosofie en ethiek aan de UGent. "We moeten ervoor zorgen dat het vaccin wereldwijd op een zo goedkoop mogelijke manier verspreid kan worden, zodat we het virus zo snel mogelijk de kop kunnen indrukken."

Zorgpersoneel eerst, maar dan...?

"Wereldwijd is er consensus dat het zorgpersoneel als eerste aan de beurt komt", zegt Devisch. "Maar dan wordt het moeilijk, want wie komt er dan aan de beurt? Alles hangt om te beginnen af van de hoeveelheid vaccins. Dan kan je pas kijken hoeveel zorgpersoneel er al gevaccineerd kan worden. Maar waar leg je de grens? En wie komt er na het zorgpersoneel?"

Volgens Devisch is het belangrijk om niet zwart-wit te denken, dus niet jongeren versus ouderen te plaatsen. "We moeten fijnmaziger werken. We moeten op zeer geregelde tijdstippen samenzitten en kijken hoe de cijfers evolueren. Dan moeten we zoveel mogelijk kwetsbare mensen proberen te beschermen. Maar dat betekent niet per se dat je sowieso eerst alle ouderen vaccineert."

We moeten zoveel mogelijk kwetsbare mensen proberen te beschermen, maar dat betekent niet per se dat je sowieso eerst alle ouderen vaccineert

Er moet met verschillende criteria gewerkt worden, klinkt het. "Leeftijd is er daar een van, maar ook bijvoorbeeld kwetsbaarheid, levensverwachting, maatschappelijke positie. Het is veel beter om al die parameters samen te leggen en dan te kijken of we specifieke doelgroepen kunnen afbakenen." 

Hij geeft een heel concreet voorbeeld. "We kunnen niet zomaar zeggen dat we alle 65-plussers vaccineren. Misschien is er een groep van chronisch zieken die wel jonger zijn, maar die even kwetsbaar zijn als een 70-jarige. Eigenlijk is het dezelfde discussie als de triage in de ziekenhuizen. Zover is het gelukkig niet gekomen, maar ook daar werd een framework uitgewerkt waar meerdere criteria gebruikt werden. Leeftijd staat nu eenmaal niet op zich."

Leeftijd staat nu eenmaal niet op zich

Een studie eerder deze week sprak ook over daklozen en gevangenen als twee kwetsbare groepen. "Dat is een van de talloze voorbeelden van een populatie, waar de circulatie van het virus zeer sterk kan zijn. Dus dat is zeker een mogelijke overweging."

"Hoe dan ook, het is niet zo dat je bij wijze van spreken een top tien kan opstellen. Want een van de denkpistes is bijvoorbeeld ook nog altijd om de jongeren eerst te vaccineren, om de circulatie tegen te gaan."

Het is niet zo dat je bij wijze van spreken een top tien kan opstellen

"Het is dus goed dat dit debat opgestart wordt. Het is ook van groot belang dat zoveel mogelijk mensen hieraan deelnemen, dat er een soort rijpingsproces kan gebeuren. Want dit is geen eenvoudige zaak." Volgens Devisch zou het dus goed zijn om nu al enkele scenario's uit te schrijven. "Op het moment dat het vaccin er is en we meer weten over de doelmatigheid kunnen we die dan uitrollen."

En wat als het vaccin er is: verplichten? Of sterk aanraden?

Een andere vraag die rijst, is wat er moet gebeuren met mensen die zich níet willen laten vaccineren. Moet je een vaccin verplichten? Of alleen sterk aanraden?

"Tijdens deze crisis hebben we de scepsis zien groeien bij heel wat mensen. Mensen vragen zich af of het wel betrouwbaar is, of het wel veilig is. Het is goed dat er vragen gesteld worden, want het is allemaal snel gegaan. Je moet ingaan op die vragen, zeggen waarom het wél veilig is, hoe het ontwikkeld is, waarom wantrouwen niet nodig is. Die berichtgeving moet zo transparant en duidelijk mogelijk zijn."

Je moet ingaan op de vragen, zeggen waarom het vaccin wél veilig is, hoe het ontwikkeld is, waarom wantrouwen niet nodig is

Informatie is volgens Devisch véél belangrijker dan verplichten. "Dat is het ultieme noodscenario, dat doe je alleen als er te weinig mensen zich laten vaccineren en je dus geen groepsimmuniteit hebt. Ik verwacht niet dat dat zal gebeuren."

Bron: vrtnws.be en 'De Ochtend'

Beluister het gesprek met Ignaas Devisch:

Lees ook: