Zo belangrijk was Martine Tanghe voor de taal: "Ze was de norm voor het Nederlands in Vlaanderen"

Meer dan 40 jaar was Martine Tanghe een vaste waarde, een vertrouwd gezicht en een bekende stem in de Vlaamse huiskamer. Vooral haar heldere Nederlands viel daarbij op. "Virtuoos taalgebruik," zegt zelfs het Koninklijk Paleis in een tweet. Maar ook de vrouw die "de norm voor het Nederlands" werd genoemd, vroeg af en toe taaladvies.

Ruud Hendrickx, voormalig taalraadsman bij de VRT, windt er geen doekjes om: “Martine was de belichaming van de norm voor het Nederlands in Vlaanderen. Dat is ontegensprekelijk haar grote rol geweest. Zij wàs het Belgische Nederlands, zo simpel is het. Mensen keken op naar haar en haar collega Bavo Claes: zo klinkt modern Nederlands in Vlaanderen.”

Dat ging ook veel verder dan een perfecte uitspraak, zegt Ruud Hendrickx. “Martine zat u-ren te schaven aan teksten tot die precies goed zaten. Haar taal was duidelijk en aantrekkelijk. Dat het correct was bij Martine Tanghe, daar twijfelde niemand aan. Maar ze was er ook van doordrongen dat iedereen het nieuws moest kunnen volgen.” 

Dat beaamt oud-VRT-journalist André Vermeulen, ex-collega en jeugdvriend van Martine in "De ochtend": “We kennen elkaar al van toen we 17 waren en samen Germaanse filologie studeerden, Nederlands en Engels. Ze was een briljante studente. Ooit heeft ze eens een fout ontdekt in de spraakkunst van de toen bekende professor Paardekooper. Het Journaal presenteren was geen jeugddroom, maar toen ze dat eenmaal deed, wilde ze de beste journaliste zijn en de beste teksten maken.”  

André Vermeulen: “Even schetsen hoe dat gaat: een journalist die een tv-reportage maakt, schrijft daar ook een inleiding bij. De presentator bewerkt die intro's dan. Bij Martine gebeurde het wel eens dat collega’s hun tekst nauwelijks herkenden. Daar werd soms wel eens over gemord, maar uiteindelijk werd zo’n intro door haar aanpak altijd wel helderder en knap geformuleerd. Daar blonk ze echt in uit."Ze durfde heel lang zoeken naar het juiste woord, de juiste formulering. Geen nodeloos lange, ingewikkelde, zinnen. Ze richtte zich tot de gewone mensen. Als die het begrepen, dan zat ze juist," zegt André Vermeulen. "Martine vond de juiste toon, was geloofwaardig en liet ook soms medeleven blijken."

De vrouw “die de lat wàs”, zoals VRT-collega Phara de Aguirre het zegt, was niet te beroerd om zelf taaladvies te vragen. Ruud Hendrickx: “Zij beschouwde zichzelf niet als de norm. Ze heeft me vaak gevraagd: hoe zou jij dat zeggen, vind je dat ik dit zus of zo kan formuleren…? Een voorbeeld: ze belde me ooit met een verzoek: “Gehéndicépt, dat krijg ik niet uit mijn mond.” Mijn antwoord: als de grote Martine Tanghe vindt dat ze gehandicapt moet zeggen, wie ben ik dan om te zeggen dat dat niet mag?”

Tientallen jaren werkte Ruud Hendrickx samen met Martine Tanghe in de auditiecommissie van de VRT, om nieuwe stemmen te beoordelen. “Dat deed ze op een heel positieve manier. Ze wist hoe een journalist of een nieuwsanker moet klinken, maar ze kende haar gebreken: “Vraag me niet om een dj voor MNM te beoordelen.”

Pennen neer!

De liefde voor het Nederlands van Martine Tanghe bleek ook in haar projecten naast het Journaal. Het Groot Dictee der Nederlandse Taal voorop. Ze presenteerde het tien jaar lang, van 2005 tot en met 2014, vanuit de statige Eerste Kamer in Den Haag, samen met de Nederlandse presentator Philip Freriks.

Pieter Jan Kleiweg de Zwaan, ambassadeur van Nederland in België, schrijft op Twitter: "Vanuit het noorden rouwen wij met België mee. Martine Tanghe was in Nederland diep gerespecteerd."

“Ook in Nederland werd zij beschouwd als de leading lady van het Nederlands zoals dat in Vlaanderen wordt gesproken,” zegt Ruud Hendrickx. “Ze had daar ook een enorme uitstraling. Wat veel mensen misschien niet weten, is dat ze jaren (van 2009 tot 2017) in het bestuur van het Nederlandse genootschap “Onze Taal” heeft gezeteld. In Nederland is dat een begrip!”

In 1995 kreeg Martine Tanghe de Groenman-Taalprijs van “Onze Taal”. De jury zei er destijds over: “Martine Tanghe speelt met de taal, niet door er wilde hoogstandjes mee uit te halen, niet door die onnodig op te sieren, maar door hier en daar een discrete klemtoon te leggen, door rustig te intoneren, door terloops een direct aansprekend tussenzinnetje toe te voegen. Op die manier geeft ze haar taalgebruik een levendigheid die toch niet de aandacht van de boodschap afleidt.” In 2020 won Martine Tanghe ook de Grote Prijs Jan Wauters.

Ook de literaire wereld reageert op het overlijden van Martine Tanghe, die een fervent lezer was. In 2022 was ze juryvoorzitter van de eerste Boon-prijs voor kinder- en jeugdliteratuur en ze las “Morris” van Bart Moeyaert voor in de gelijknamige theaterproductie. Na haar overlijden betuigde Bart Moeyaert haar eer met een tekst: 

Bron: vrtnws.be en De ochtend