"Leren lezen en schrijven is belangrijk, maar niet iets natuurlijks"

Joepie, de scholen gaan weer open. Ouders zuchten weer voor de vrijgekomen rust en straks komen er de beelden van huilende en blije kindjes op de eerste schooldag. Het lijkt wel alsof elk jaar hetzelfde onderwijsnieuws brengt.

Maar hoe oud dat onderwijsnieuws kan zijn, verbaasde me deze zomer zelf. Lees even mee:

In het verleden was onderwijs vooral gebaseerd op de kennis die in teksten zit of die van de leerkracht kwam. De eigen ervaring en ontwikkeling van het kind zou daarentegen centraal moeten staan bij de leerkracht en in het curriculum.

Deze tekst die ik zelf ietwat vrij vertaalde, dateert uit 1861. Het vat één van de uitgangspunten samen van Herbert Spencer, een ietwat vergeten maar invloedrijke pedagoog van ondertussen bijna 2 eeuwen geleden. Er is onder andere een duidelijke link tussen de ideeën van Spencer en de meer bekende Jean Piaget.

Ondertussen weten we dat er in die tekst een cruciale denkfout staat. Je leest er de idee in dat we natuurlijk leren – een idee dat nou ouder is en teruggaat tot Rousseau. Dit klopt voor alle duidelijkheid: veel van wat we leren, doen we vrij spontaan. Maar ondertussen is onze samenleving zo ver geculturaliseerd dat er een pak is dat we niet meer via natuurlijk leren kunnen verwerven. Leren lezen en schrijven is belangrijk, maar niet iets natuurlijks. Het is trouwens niet zo dat als een kind onder een appelboom zit, dat het zal ontdekken wat zwaartekracht betekent. Of dat er per se een appel op het hoofd moeten vallen om dit wel te begrijpen.

Maar ik weet dat er nu verschillende mensen geërgerd zullen zijn door wat ik schrijf.

Meer nog, er zullen er wellicht zijn die nu Spencer zullen opzoeken om hem vanaf nu te citeren. Ik schreef het al, dacht ik, het lijkt wel alsof elk jaar dezelfde onderwijsdiscussies brengt.

Pedro De Bruyckere is pedagoog. Hij is één van de vaste columnisten voor radio1.be