Lisa Weeda: "Ik wil het verhaal van een ander laten zien aan de wereld"

Vandaag is de Nederlands-Oekraïense schrijfster, literair programmamaker, scenarist, audiofan en virtual reality-regisseur Lisa Weeda te gast bij Friedl’ Lesage in ‘Touché’. Haar debuutroman 'Aleksandra' scheert hoge toppen en is genomineerd voor de Libris Literatuurprijs 2022. Binnenkort wordt 'Aleksandra' vertaald in maar liefst 6 talen, waaronder het Pools. Die Poolse vertaling was Weeda's absolute droom: "Polen ligt naast Oekraïne. Het leek me een mooie stap om het boek uiteindelijk naar Oekraïne te krijgen." Een vertaling in het Russisch, de moedertaal van haar familie, ligt evenwel wat moeilijker. "Dat zou onveilig zijn. Maar het zou mooi zijn dat mijn familie het dan ook kan lezen..."

Europa's karteltanden 

Lisa noemt zichzelf geen "boze vrouw", maar uit tegelijkertijd haar frustraties over Europa. "Wat zitten we nu allemaal te kijken aan de zijlijn?" vraagt ze zich luidop af. "Europa heeft veel kartelranden omhoog gezet de voorbije jaren."

Wat zitten we nu allemaal te kijken aan de zijlijn?

Haar eigen familie komt uit de beruchte Donbas-regio. In 2014 brak daar oorlog uit. "Ik zag dat conflict heel snel uit het Nederlandse nieuws verdwijnen. Ik maak me zorgen over hoe laconiek we kijken naar iets dat op 2,5 uur vliegen van ons vandaan gebeurt."

Ver verdriet

Door de oorlogsgruwel leeft haar familie verspreid over Europa. Net dat maakt rouwen voor haar oma zo moeilijk, vertelt ze. Het levensverhaal van die oma vormde de grondslag voor Lisa’s debuutroman Aleksandra. “Het is een gek gevoel dat je familie op zo’n grote afstand van elkaar leeft. Verdriet voelt heel anders, want je kan er niet heen. Mijn oma kan niet naar het graf van mijn oom. Zij kan enkel bellen en brieven schrijven…”

Diepe dalen 

Lisa prijst zichzelf gelukkig met haar leven: er is een dak boven haar hoofd en ze heeft een fijne relatie. Maar dat was ooit anders, vertelt de Nederlands-Oekraïense schrijfster aan Friedl': "In 2015 studeerde ik af. Ineens kon ik niet meer terugvallen op mijn studiefinanciering. Ik zat in een moeilijk parket." Ze zegde haar kamer op, nam enkel haar bed en schrijfbureau mee. "Toen had ik 3 maanden geen huis. Om de maand verbleef ik dus bij andere vrienden. Heel intens."

Het was een confronterende periode. "Maar ik leerde dat je overal kan schrijven. Mensen zijn er ook voor je. Een mooie les." Om zo snel mogelijk uit dat financiële dal te kruipen, werkte ze zich te pletter. "Heel erg millennial, maar ik kreeg een burn-out. Ik was moe, kreeg paniekaanvallen, maar kon niet stoppen."

"Mijn generatie is echt fucked!"

Donkere gedachten zijn haar dus niet vreemd: "Ik kende periodes waarin ik niet uit bed wou komen. Ook mijn broer is er erg gevoelig voor. Mijn generatie is echt fucked!" We leven en werken in een prestatiemaatschappij, vindt ze. "Het is een tijd waarin je je best somber kan voelen."

Zelfzorg blijkt een heuse uitdaging voor haar: "Ik vind het leuker om het verhaal van een ander te laten zien aan de wereld. Dat vind ik heel belangrijk. Maar zelfzorg is voor mij een moeilijk onderwerp."

Luister naar het gesprek via Radio 1 Select of de podcast van 'Touché'

Dit zijn de onderwerpen die ter sprake kwamen:

OEKRAÏNE

De laatste ontwikkelingen in de oorlog in Oekraïne volg je via VRT NWS.

Twee jaar geleden trok Reizen Waes naar Oekraïne.

DRUK IN LEUVEN

Op het boekenfestival Druk in Leuven gaat Lisa in gesprek met Marc Jansen en Lien Verpoest over de toestand in Oekraïne.

LIBRIS LITERATUUR PRIJS

De uitreiking van de Libris Literatuur Prijs op 9 mei volg je via de website van Libris.

BOEK

Lisa’s debuutroman ‘Aleksandra’ vind je terug op haar website.

Haar grote voorbeeld? Nobelprijswinnares Svetlana Aleksijevitsj. Lisa las voor uit ‘Zinkjongens’.

De graphic novel ‘Maus’ (I&II) van Art Spiegelman liet een grote indruk na op Lisa.

MOOIE WOORDEN

Mooie Woorden bestaat uit drie millennials met millennial-vragen, die literaire programma’s maken voor millennials uit Utrecht en omstreken.

FILM

‘Idi i Smotri (Come and see)’ (1985), is een Sovjet-Russische oorlogsfilm van Elem Klimov.

SERIE

De Amerikaanse reality-serie ‘Queer Eye’ vind je op Netflix.

KUNST

Door ‘The holy bible’ van Adam Broomberg en Oliver Chanarin, komt de bijbel in een vreemde banale context te staan.

REQUIEM

Tickets en info voor de opera ‘Requiem’ in De Munt in Brussel vind je hier. De Munt draagt ‘Requiem’ aan de Oekraïense burgers en kinderen.

BOODSCHAP

"Niet lullen, maar poetsen. Wat zoveel wil zeggen als: geen woorden, maar daden!"

MUZIEK

The Blaze - Territory
Streets of Philadelphia - Bruce Springsteen
Depreston - Courtney Barnett
Une barque sur l’océan - Maurice Ravel
Lacrimosa uit het Requiem van Wolfgang Amadeus Mozart. (uit de film ‘Idi I Smotri (come and see)’)
Hé Europa - Lisa Weeda & BrotherTill
L’enfer - Stromae
Zonder gezicht - Froukje & S10
I know the end - Phoebe Bridgers

'Touché' gemist? Abonneer je dan snel hier op de podcast 
Een overzicht vind je terug in het 'Touché'-archief!

Luister ook