Is luchtvervuiling een verzwarende factor voor COVID-19?

Fijnstof, stikstofoxides, ozon… het is al langer bekend dat ze niet goed zijn voor onze gezondheid. Volgens het meest recente cijfer van het Europese Milieuagentschap waren er vorig jaar in ons land ca. 9.400 voortijdige overlijdens door luchtverontreiniging. Vooral fijnstof (PM 2.5) is een grote doder met 7.600 gevallen, gevolgd door stikstofdioxide (1.600 gevallen).

Vlaanderen doet het niet goed inzake luchtvervuiling in West-Europa. Vooral onze grote aggelomeraties (Antwerpen, Brussel en Gent) blijven problematisch. De oorzaken zijn bekend: onze grote bevolkingsdichtheid, ons geconcentreerd verkeersnet met het intense logistieke transport, onze uitgebreide industrie op een kleine oppervlakte en de nabijheid van andere grote industrieën in het Ruhrgebied in Duitsland en Zuid-Nederland. Die zijn allemaal heel belastend voor onze luchtkwaliteit.

Precies omdat het probleem in Vlaanderen zo acuut is, is er behoorlijk wat wetenschappelijke expertise in opgebouwd. We hebben dus wel wat onderzoekers die over luchtvervuiling baanbrekend wetenschappelijk werk hebben geleverd, onder meer aan de KU Leuven (onder leiding van Peter Hoet) en aan de Universiteit van Hasselt (onder leiding van Tim Nawrot).

Onderzoek naar luchtverontreiniging en ernst van ziektebeeld bij coronapatiënten

Zo bestudeerde de Universiteit Hasselt, samen met het Universitaire Ziekenhuis van Antwerpen, al eerder de impact van luchtvervuiling op patiënten die op intensieve zorgen terecht kwamen. De onderzoekers (o.l.v. prof. dr. Tim Nawrot, hoogleraar milieu-epidemiologie, dr. De Weerdt en prof. dr. Philippe Jorens, toxicoloog en diensthoofd intensieve zorgen UZA) keken daarbij niet naar globale bevolkingsstatistieken maar bestudeerden meer dan 2.000 patiënten die op intensieve zorg waren opgenomen.

1,2 microgram extra roetdeeltjes per m³ lucht houdt patiënten ruim 10% langer aan beademingsapparaten

De conclusies waren duidelijk: mensen op intensieve verzorging lagen langer aan een beademingsapparaat als ze de dagen voor hun opname aan meer luchtverontreiniging waren blootgesteld. De aard van de ziekte speelde daarbij zelfs geen rol: een verkeersongeluk, een ernstige infectie, hartfalen, een zware chirurgische ingreep…: 1,2 microgram fijnstof per kubieke metrer lucht extra in de weken voor de opname deed de beademingsduur met ruim 12% stijgen.

Lees verder onder de foto

Luchtvervuiling zou coronapatiënten langer aan de beademing kluisteren en de sterftekans verhogen (© Dirk Waem, Belga)

Toen in april de eerste wetenschappelijke studies verschenen over mogelijke verbanden tussen luchtvervuilingen en de ernst waarmee corona toesloeg, wekte dat meteen ook de aandacht van de meerdere Vlaamse specialisten, onder meer ook Nawrot en Jorens.

Ze willen nu, samen met andere ziekenhuizen, hun studie herhalen bij een 500-tal coronapatiënten. Daarbij zullen ze nagaan of luchtvervuiling voor de opname in het ziekenhuis de beademingsduur van coronapatiënten zou kunnen verlengen en de overlevingskansen vermindert.

Om gefundeerde conclusies te kunnen trekken, zullen de onderzoekers zowel patiënten van de huidige epidemie als toekomstige patiënten moeten volgen. Het onderzoek kan dus jaren in beslag nemen. Maar als deze studie significante verbanden tussen luchtvervuiling en de ernst van de coronabesmetting blootlegt, weten we echt of luchtvervuiling “bij ons” effectief meer coronaslachtoffers heeft veroorzaakt.

"Niet de enige factor, wel een factor die de nodige aandacht vereist"

Tot slot: in 'De Ochtend' benadrukt Tim Nawrot dat luchtvervuiling een van de factoren is die een impact kan hebben op het verloop van de ziekte. "Uiteraard zijn er ook andere factoren, waaronder leeftijd, gewicht,... Het is niet de enige factor, maar wel een factor die de nodige aandacht vereist om verder te bekijken."