Carmien Michels over ‘Vaders die rouwen’: “Als ik terugblik op het schrijfproces denk ik: ik ben moedig geweest”

Carmien Michels staat met ‘Vaders die rouwen’ als enige Vlaming op de shortlist van de Boekenbon Literatuurprijs. Het is niet haar eerste boek, maar het bracht haar carrière als schrijfster wel in een stroomversnelling. De Roemeense schrijfster Mira Feticu, centrale gast in het Radio1 Boekenfeest op 2/11, nodigde Michels uit voor een gesprek bij Bent Van Looy.

‘Vaders die rouwen’ lokte veel positieve reacties uit. ‘In het begin was ik bang dat het thema en de titel gingen afschrikken. Er staat ook een foetus van een paard op de cover, maar gaandeweg kreeg ik veel reacties en mooie recensies’, zegt Michels. ‘Ik heb me wel over een aantal drempels moeten zetten om het boek te schrijven. Eerst was ik te veel bezig met verhalen te schrijven die een ronde boog vormden. Ik werd daar zelf ongemakkelijk van. Ik wist dat er nog van alles in mij zat; woede, rouw, liefde en perversie. Hoe giet je dat in een verhaal? Gelukkig droom ik heel heftig en zie ik in mijn nachtmerries beelden die perfect bij die verhalen passen. Zo kan ik dan weer alles openbreken.’

 

Sciencefiction

‘'Vaders die rouwen' is veel meer dan een boek over vaders’, zegt schrijfster Mira Feticu. ‘Het was best pijnlijk voor mij om het te lezen. Mijn eigen vader leeft nog, maar ik heb geen relatie met hem. Voor mij was dit een sciencefiction boek. Hoe is het mogelijk dat een vader Sappho leest en het bed van zijn kind opmaakt? Het boek gaat vooral over familie, nog zo iets vreemds voor mij. Mijn man en ik waren twee eenzame zielen met een kind, zonder familie. Daarom was ik ook mooi jaloers. Ik hoop dat Carmien in werkelijkheid ook zo’n mooie familie heeft.’

 

Wie is vader?

Het eerste verhaal uit de bundel heet ‘Mijn vader is’ en voelt aan als een beginpunt. ‘In gedachten begon alles met dat verhaal, maar ik ging het heel lang uit de weg, omdat het meer geënt is op mijn familiegeschiedenis. Eerst heb ik alle andere verhalen geschreven, terwijl dat ene verhaal maar bleef liggen. Toen werd het hoog tijd dat ik erin dook’, aldus Michels.

‘Mijn vader is’ is een onderzoek naar wie de vader en de grootvader zijn. ‘Het is herkenbaar voor mij dat de grootvader liefdevol is naar de kleindochter toe, maar dat de vader daartussen staat als liefdevol naar zijn dochter, maar met een haat-liefdeverhouding tot de grootvader. De kleindochter zit tussen die twee generaties te observeren’, zegt Michels.

Carmien Michels beschrijft het boek als zes miniromans die ergens samenkomen. Er keren ook personages uit andere romans terug. ‘De lijn in het boek is wel de vader die rouwt, ook al is er bijvoorbeeld een verhaal van een vrouw die lastig gevallen wordt en is haar vader heel lang uit beeld.’

 

Extreem en pervers

Zowel Mira Feticu als Carmien Michels zijn niet bang om hun personages onbeschaamd stout te maken. ‘Overal waar je kijkt zie je dat het leven vreselijk en stout is’, zegt Feticu daarover. Carmien Michels, daarentegen, zegt dat ‘de verhalen ergens rauw of sardonisch zijn, maar er veel liefde van de vaders inzit. Dat is misschien wel de erfenis van Roald Dahl en Joke van Leeuwen. Als kind wou ik nooit boeken lezen die goed afliepen. Er moest altijd iets gebeuren dat alles omverwierp.’

Het extreme en het perverse moest een ingang vinden in Michels' teksten. Dat was niet makkelijk voor de schrijfster. ‘Waar ik in dit boek mee worstelde, was dat ik de gewelddadige of erotische scenes uit de weg ging. In mijn vorige boek deed ik dat ook, maar dat stoorde toen niet. Nu wilde ik zelf die confrontatie aangaan. Ik ben blij dat ik met dit boek de angst kon achterlaten.’

‘Als ik terugkijk op het schrijfproces, denk ik dat ik moedig ben geweest’, zegt Michels. ‘Het is natuurlijk alleen maar schrijven. Dat is een ander soort moed dan in het dagelijkse leven. Toch gaat schrijven over in de diepste krochten durven te kijken.’

De grote tekst van het leven

Carmien Michels is de enige Vlaamse schrijfster op de shortlist van de Boekenbon Literatuurprijs. Ze leest momenteel ‘De Mitsukoshi Troostbaby Company’ van concullega Auke Hulst. ‘Het boek gaat ook over een vader die rouwt en een robotbaby in huis neemt’, vertelt Michels. ‘Het is gek hoeveel boeken er verschijnen over rouw.’

‘Dat is intertekstualiteit’, reageert Mira Feticu, ‘zonder te beseffen schrijven we allemaal hetzelfde boek. Iemand heeft eens gezegd dat wij, schrijvers allemaal 'een boek' schrijven, als collectief. Dat is heel mooi en troostend. Je mag gewoon een letter, een puntje of een komma schrijven in de grote tekst van het leven.’