De Wereld Vandaag
Medeschachten van Sanda Dia getuigen op het proces: "Plots ging het pijlsnel achteruit met hem"
ma 25 apr. - 1:31
Beluister het gesprek met justitiejournalist Dries Hiroux in 'De Wereld Vandaag' via Radio 1 Select
Op de eerste procesdag vorige vrijdag werden al 11 van de 18 beklaagden ondervraagd door de rechter. Vandaag komen de 7 anderen nog aan bod. De eerste Reuzegommer ("Shrek") die aan het woord kwam, bood eerst zijn excuses aan aan de familie en vrienden van Sanda Dia.
Hij gaf toe dat Dia het op de tweede doopdag duidelijk moeilijk had en dat hij hulp nodig had om zich aan te kleden 's ochtends. Volgens hem heeft Sanda Dia later die dag wel geholpen bij het graven van de put waar hij samen met twee andere schachten in moest plaatsnemen. Op dat moment reageerde de vader van Sanda Dia erg emotioneel: "Hij liegt, hij liegt. Ze liegen allemaal", riep hij. Daarop verliet hij de zaal eventjes om te bekomen.
Ook de andere beklaagden betuigen hun spijt. "Mochten we de tijd kunnen terugdraaien, zouden we niet twijfelen", klonk het. Een van hen gaf aan dat hij tijdens zijn eigen doop ook buiten bewustzijn is geraakt, maar er weer bovenop kwam. "Hoe stom en onnozel het nu ook klinkt, uiteindelijk ben je trots dat je de doop hebt doorstaan", legde hij uit. Waarom heeft hij dan tijdens het doopjaar van Sanda de schachten zaken aangedaan die hij zelf ook niet leuk had gevonden, wierp de rechter hem toe? "Dat vraag ik mij zelf ook af", luidde de reactie.
"Ik kan niet leven met idee dat mensen denken dat het met opzet was"
Tijdens zijn verhoor vertelde Reuzegommer "Pronker" emotioneel over de impact die het overlijden van Sanda Dia ook heeft gehad op zijn leven. "Vroeger had ik een sociaal geënageerd leven, nu ben ik nergens nog welkom. Ik zal ermee moeten leren leven, maar ik kan niet leven met het idee dat mensen denken dat het met kwaad opzet is gebeurd."
De vierde beklaagde die vandaag aan het woord kwam, gaf aan dat het volledig misgeslopen is met de cultuur van het clubleven. "Grenzen vervagen, ook door je eigen doop. Je eigen grenzen worden pervers. Er zijn jaren foute lessen getrokken uit de dopen, namelijk dat mensen maar tegen een stootje moeten kunnen." Hij gaf ook aan dat hij tijdens de fatale doop nog Aquarius "in de mond van Sanda Dia" had proberen te spuiten, "maar dat lukte niet goed. Dat is het moment dat ik dacht dat het niet meer klopte".
De Reuzegommers geven vandaag zo goed als allemaal wel aan dat ze niet meer weten wie er precies bij de proef met de vissaus aanwezig was, die Sanda Dia uiteindelijk fataal werd. De meesten verklaren ook dat schachten kunnen aangeven wanneer ze willen stoppen met de doopproeven. Al is het de vraag of Sanda Dia nog in staat was om dat aan te geven. "Gaf Sanda een vorm van gereutel of doodstrijd?", vroeg de rechter aan de voorlaatste Reuzegommer die werd verhoord. "Nee, anders hadden we meteen ingegrepen", aldus de beklaagde, al gaf hij wel aan dat Sanda wel een "geluid maakte".
Bent u een racist?
De voorlaatste Reuzegommer kon overigens niet eenduidig antwoorden op de vele vragen van de voorzitter van de rechtbank. Hij kreeg ook een vraag van de advocaat van de vader en broer van Sanda. "Bent u een racist?" De advocaat verwees naar een filmpje dat was teruggevonden op de gsm van de beklaagde waarin werd gezongen "handjes kappen, de Congo is van ons".
"Dat maakt van mij geen racist", antwoordde de Reuzegommer. "Daar hebben we een andere mening over", repliceerde de advocaat. In de voormiddag al wees advocaat Sven Mary een van de beklaagden erop dat er in de geschiedenis van Reuzegom wel heel weinig mensen van andere origine (Afrikaanse roots) lid geweest zijn van de studentenclub. "Maar ik heb niet het gevoel dat ik ooit harder ben aangepakt omwille van mijn donkere huidskleur", aldus de Reuzegommer.
De visproef
Na de beklaagden van Reuzegom kwamen ook de twee schachten die samen met Sanda Dia het doopritueel ondergingen aan het woord in de rechtszaal. Op de ochtend van de tweede dag hadden de drie het al moeilijk. "We zijn met een wazig en verdwaasd gevoel wakker geworden", getuigde één van hen. Sanda Dia had het toen wel al het moeilijkste van de drie. "We probeerden hem op te peppen, maar veel reactie kwam er niet."
Later op de dag ging de doop verder bij een blokhut. Daar moesten de schachten een put graven. Sanda Dia had kon niet meer, getuigden de medeschachten. "Hij werd eventjes weggebracht en kwam wat later een stuk beter terug nadat hij iets te eten en te drinken had gekregen", klonk het.
Een cruciale fase kwam er nadien, toen de schachten een levend visje moesten opeten en het weer moesten uitbraken door visolie te drinken. “Ik heb daarbij valsgespeeld. Bij Sanda duurde het langer dan bij ons, hij had er veel moeite mee”, aldus de eerste schacht die aan het woord kwam. Ook de andere schacht heeft naar eigen zeggen vals gespeeld door te doen alsof hij de visolie dronk.
Daarna moesten de jongemannen terug in een put met koud water kruipen. “De eerste momenten was Sanda nog relatief oké, maar na enkele minuten begon hij een geluid te maken en ging hij plots pijlsnel achteruit. We hebben toen op hem ingepraat. Daarna zijn er mensen bij gekomen en gaven we aan dat Sanda vreemd deed.”
Drie keer schorsing
Deze tweede procesdag begon overigens met heel wat discussie over de herkwalificatie waarvoor de beklaagde Reuzegommers nu precies terechtstaan. De eerste procesdag vorige vrijdag eindigde namelijk met een opmerkelijk voorstel van de rechter. De 18 beklaagden – voormalige leden van studentenclub Reuzegom - die terechtstaan voor de dood van Sanda Dia werden aanvankelijk aangeklaagd voor het "toedienen van stoffen met de dood tot gevolg" (voor Sanda Dia) en het "toedienen van stoffen met arbeidsongeschiktheid tot gevolg" (voor de twee studenten die samen met hem gedoopt werden).
Maar de rechter vroeg zich af of het niet beter is om te oordelen over opzettelijke slagen en verwondingen met de dood/arbeidsongeschiktheid tot gevolg. Daar staan lichtere straffen op, maar het zou er in theorie wel toe kunnen leiden dat meer Reuzegommers uiteindelijk veroordeeld zouden kunnen worden.
De zitting werd drie keer stilgelegd door discussie over de praktische gevolgen van zo’n herkwalificatie. Zo wilden de advocaten van alle partijen meer tijd om hun conclusies daarover te schrijven. De rechter klonk duidelijk geërgerd: “Dit komt toch allemaal niet uit de lucht vallen. Het kan toch niet dat deze topadvocaten daar nooit aan gedacht hebben”.
Het proces zal na vandaag enkele dagen onderbroken worden om de advocaten de tijd te geven hun standpunten in te nemen over de herkwalificatie van de tenlasteleggingen die de rechtbankvoorzitter heeft voorgesteld. Pas volgende week maandag zal het proces hervat worden.
