Meer dan 260 mensen via Vlaams Afstammingscentrum op zoek naar hun roots: "Afkomst is waanzinnig belangrijk"

De “Terzake”-reportage over een fertiliteitsarts uit Torhout die in de jaren tachtig mogelijk met eigen sperma vrouwen heeft bevrucht, veroorzaakte de afgelopen dagen flink wat commotie. Het nieuws is ook het Afstammingscentrum in Gent niet ontgaan. “Maar verrast waren we helaas niet”, klinkt het bij coördinator Ankie Vandekerckhove in "De ochtend". “Het is shockerend, maar na de zaak-Karbaat in Nederland (waar een arts zeker 81 donorkinderen verwekte met eigen sperma, nvdr.) zou het naïef zijn om te denken dat zoiets hier niet kon gebeuren.”

Commerciële databanken

Het Afstammingscentrum is een onafhankelijk centrum in Gent waar iedereen met vragen over hun afstamming terechtkan. Donorkinderen, maar ook adoptiekinderen en metissen, kinderen van een Belgische koloniaal en een Afrikaanse moeder. Het centrum opende op 1 april 2021 de deuren.

“Diezelfde dag kregen we meteen aanmeldingen”, zegt Vandekerckhove. “Sindsdien komen daar vier tot acht aanvragen per week bij. Intussen zitten we aan meer dan 260 dossiers. Het is van waanzinnig belang dat mensen kunnen te weten komen van wie ze afstammen, en die nood is er dus wel degelijk.”

Het Afstammingscentrum richtte in opdracht van de Vlaamse overheid en in samenwerking met het Centrum van Menselijke Erfelijkheid aan het UZ Leuven een DNA-databank op, maar de mogelijkheden zijn volgens Vandekerckhove voorlopig beperkt. “Zo mogen we alleen DNA-onderzoek naar de eerste graad voeren, tussen ouders en kinderen dus. Dat is heel dikwijls onvoldoende om ergens te geraken.”

“Daarom verwijzen we onze cliënten naar commerciële databanken.” Ook het mogelijke donorkind van de fertiliteitsarts uit Torhout spoorde zo zijn biologische vader op. “Daarin zitten miljoenen DNA-stalen. Zelf mogen we er niet mee samenwerken, wellicht om technische en privacyredenen. Zo’n bedrijven verkopen gegevens door en hoeven geen rekening te houden met de Europese regelgeving.”

Shock

Afgelopen week wist het Afstammingscentrum voor het eerst een donorkind met zijn genetische vader te matchen, nadat die bereid was zijn DNA af te staan. “Het hangt volledig van de goodwill van de donor af. Je moet je goed realiseren dat we op zoek zijn naar mensen die niet weten dat ze gezocht worden of niet willen gevonden worden. Als wij met zulk nieuws bij hen terechtkomen, dan is dat heel vaak een hele shock, ook voor de familie rondom.”

Eerst wordt contact gezocht via een algemene brief, daarna via eentje met meer concrete informatie. “Maar mensen hebben recht op privacy, dus als ze niet reageren houdt het op een bepaald punt op. Het gebeurt wel degelijk dat donoren helemaal geen contact willen.”

Schending Kinderrechtenverdrag

Net als veel fertiliteitsartsen en vicepremier en fertiliteitsexperte Petra De Sutter (Groen), pleit ook Vandekerckhove ervoor dat de anonimiteit van donoren moet worden opgeheven. “Mensen hebben een fundamenteel mensenrecht op het kennen van hun eigen afstammingsgeschiedenis. Iedereen weet hoe belangrijk genetica is, en dan net die kinderen zouden niet mogen weten waar hun genetische bronnen zitten. Ik vind dat bijzonder eigenaardig, en een schending van het Kinderrechtenverdrag.”

Vandekerckhove werd in 1998 de eerste Kinderrechtencommissaris in Vlaanderen. “Toen ik bij het Afstammingscentrum begon, ben ik gaan kijken naar de adviezen die indertijd door het Kinderrechtencommissariaat zijn geschreven – door mijzelf, bij wijze van spreken. Die adviezen, en de adviezen daarna, wijzen allemaal in dezelfde richting: erken het recht op afstammingsinfo en voorzie daar de nodige begeleiding bij. Eigenlijk ben ik nu bezig met de uitwerking van een advies dat ik 15 jaar geleden zelf gemaakt heb."

Bron: vrtnws.be en De ochtend