Mesmerisme

Noem eens een beroemd boek uit de 18de eeuw? Wedden dat u “Euh…” gaat zeggen en dan een hele tijd niks. En wie slim is zegt ‘Du contract social’ van Jean-Jacques Rousseau. Heeft u dat gelezen? Troost u: wij ook niet. En de 18de eeuwers ook niet. Die lazen liever over spectaculaire proeven met elektriciteit en verongelukte ballonvaarders en rare monsters en mesmerisme. De kranten en pamfletten stonden er vol van.

Vooral dat laatste. Ken u dat? Mesmerisme. Genoemd naar Franz Anton Mesmer, de ontdekker van het ‘dierlijk magnetisme’. Enfin, uitvinder, nee, verzinner van het dierlijk magnetisme, want dat bestaat niet echt maar le tout Paris was er wel mee weg.

Aan de vooravond van de Franse Revolutie was het mesmerisme in Frankrijk razend populair, terwijl wij die periode toch met de Verlichting associëren, met de Rede en Wetenschap, eerder dan met een soort kwakzalverij met sterallures. En toch. Zelfs Balzac en Victor Hugo waren overtuigde mesmerianen.

Je zou kunnen zeggen: tegen dat de Franse Revolutie begon was de Verlichting al lang dood en het mesmerisme is in zekere zin voor beide verantwoordelijk. Daar hoort natuurlijk uitleg bij en nuance en zo. Daar wordt zaterdag voor gezorgd door historicus en filosoof Jelle Dehaen.

Beluister het volledige gesprek :