Na ogenschijnlijke dooi weer hoogspanning in Oekraïne: hoe moeten we deze escalatie interpreteren?

Pro-Russische rebellen en het Oekraïense regeringsleger beschuldigden elkaar vandaag van beschietingen en het schenden van de wapenstilstand in het oosten van Oekraïne. Dit lijkt geen spontane opflakkering van geweld te zijn, meent Marijn Trio, die onlangs nog in de regio was.

"Er is langs de hele frontlijn geschoten, wat ik al maanden niet meer heb gezien. Bovendien werd er overdag geschoten, terwijl het schieten normaal geziens 's avonds begint en stopt bij daglicht."

Volgens Rusland is Kiev verantwoordelijk: de Russische media berichten al maandenlang over ongeregeldheid in de regio. Volgens het Westen is het net omgekeerd, en provoceert Rusland via de rebellen in oost-Oekraine, om op die manier mogelijk een aanleiding te geven tot een invasie.

Hoe moeten we deze escalatie interpreteren?

De ontwikkelingen van vandaag staan in elk geval schril contrast met signalen die Rusland twee dagen geleden nog gaf. Toen wilde het duidelijk laten merken dat het bereid was om te de-escaleren en kondigde het leger aan dat troepen werden teruggehaald na oefeningen in de buurt van de Oekraïense grens.

"Maar daar blijkt eigenlijk maar weinig van aan te zijn", zegt Marijn Trio. "Het gaat vooral om troepen die vanop de Krim, het door Rusland geannexeerde schiereiland in het zuiden van Oekraïne, wat meer naar het noorden zjin verplaatst, maar eigenlijk dichter bij de Oekraïense grens. Volgens de VS zijn er de laatste dagen alleen maar troepen bijgekomen, en worden er nu zelfs bloedvoorraden naar de grens gebracht, wat uiteraard een heel erg onheilspellend teken is."

Beluister het gesprek met Marijn Trio in "De wereld vandaag".

"Zoveel incidenten in Oost-Oekraïne zagen ze de laatste tijd niet meer, en het lijkt toch verdacht veel op het draaiboek dat de voorbije dagen was voorspeld, ook door de Amerikanen", zegt Tom Van de Weghe die voor VRT NWS in de Oekraïense hoofdstad Kiev is.

"Dat er geweld zou opflakkeren in de opstandige gebieden die door Moskou gesteund worden, dat Moskou zou spreken van een escalatie door Kiev en zou waarschuwen voor de gevolgen. Gevolgen die er kunnen op neerkomen dat Rusland de troepen inzet die het de voorbije weken heeft verzameld aan de grens met Oekraïne, onder het voorwendsel om de Russischsprekende bevolking in de gebieden ter hulp te schieten. Poetin sprak trouwens eerder deze week nog over een genocide die bezig is in dat gebied.

Intussen doet de Oekraïense president Zelenski nog eens een smeekbede om te worden toegelaten tot de NAVO, maar precies dat is de reden waarom Poetin de druk opvoert. Het lijkt dus langs alle kanten muurvast te zitten en te escaleren in plaats van te de-escaleren. Diplomatiek overleg heeft duidelijk amper iets opgeleverd.

"Diplomatiek overleg heeft duidelijk amper iets opgeleverd", zegt Tom Van de Weghe in Kiev:

Is een diplomatieke oplossing nog mogelijk?

Vandaag heeft de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken zijn agenda omgegooid om de de bekommernissen van de VS persoonlijk te komen toelichten in de VN-Veiligheidsraad. "Dat is toch wel veelzeggend", zegt correspondent in de VS Björn Soenens. Blinken schetste een zeer somber beeld van een volgens de VS op til zijnde Russische invasie.

"Maar ik ben niet gekomen om een oorlog te beginnen, maar om die te voorkomen", zei hij ook, de deur daarmee openlatend voor diplomatie. Blinken hintte op een mogelijk gesprek met zijn Russische ambtsgenoot Sergej Lavrov volgende week. "Hij liet zelfs een beetje uitschijnen dat er daarna misschien, in het geval van een doorbraak, een top zou zitten aan te komen tussen Biden en Poetin", zegt Björn Soenens. "Maar zover is het voor alle duidelijkheid nog altijd niet."

Bekijk hier de uitleg van Björn Soenens in "Terzake":

"Rusland lijkt de bal dan weer opnieuw in het kamp van de VS te leggen", zegt NOS-correspondente in de Rusland Iris de Graaf. Rusland reageerde vandaag op het Amerikaanse antwoord op zijn veiligheidseisen en toont zich teleurgesteld. De Amerikaanse voorstellen zijn niet constructief, klinkt het, en "onze rode lijnen worden genegeerd."

Bekijk hier de uitleg van Iris de Graaf in "Terzake":

Rusland eist dat Oekraïne geen lid mag worden van de NAVO en wil ook andere toegevingen, zoals een terugtrekking van Amerikaanse militairen en wapensystemen uit Oost-Europese landen. De Amerikanen willen praten over wapenbeheersing en andere zaken, maar wil niet op die centrale eisen ingaan. Omdat de VS en de NAVO daar niet op ingaan, zegt Rusland nu dat het "militair-technisch" zal moeten reageren. "Niemand weet wat dat precies betekent", zegt Marijn Trio. "Het zou kunnen gaan over het plaatsen van raketten in de buurt van de Amerikaanse grenzen óf over een escalatie in Oekraïne, al blijft Rusland ontkennen dat het Oekraïne wil aanvallen.

Luister ook naar Tom Van de Weghe in Oekraïne.

Bron: vrtnws.be en De ochtend