De Ochtend
Nederlandse premier Mark Rutte in nauwe schoentjes door "verkeerde herinnering", maar overleeft wel vertrouwensstemming
vr 2 apr. - 4:22
Alles draait rond een opmerking die Rutte tijdens de regeringsonderhandelingen heeft gemaakt over het populaire kamerlid Pieter Omtzigt (CDA), iets wat hij altijd heeft ontkend. "Ik heb het verkeerd herinnerd."
Vorige week donderdag liet verkenner Kajsa Ollongren per ongeluk haar notities deels fotograferen. Dat dat wel eens grote gevolgen kon hebben voor de Nederlandse formatie, was dan al duidelijk.
In de aantekeningen stond over het populaire kamerlid - dat een behoorlijke luis in de pels van de regering kan zijn - Pieter Omtzigt (CDA) geschreven: "functie elders". Een hele week lang was het gissen wie over Omtzigt had gesproken. In het Nederlandse parlement kwam er gisteren een bits debat over.
Alle documenten van de verkenners, die vorige week wegens het lek niets anders konden dan opstappen, werden vrijgegeven. Daaruit blijkt dat het Mark Rutte zelf was, die over Omtzigt gesproken had. Hij had voor het kamerlid een ministerpost of het voorzitterschap van de Kamer voorgesteld.
Dergelijke functies klinken dan wel als een promotie, maar door een parlementslid als dossiervreter Omtzigt -die mee de toeslagenaffaire naar buiten bracht waardoor de regering-Rutte was gevallen- "weg te promoveren", zou er mogelijk dus ook een kritische stem en "lastige klant" verdwijnen uit het parlement.
Dat Rutte het tijdens de verkenningsgesprekken wel degelijk over Omtzigt had gehad, heeft hij de voorbije week ontkend. Nu duidelijk is dat hij dat toch had gedaan, zei hij in de Tweede Kamer dat hij "niet heeft gelogen, maar het zich slecht heeft herinnerd".
Motie van wantrouwen
De Tweede Kamer, van links tot rechts, toont zich verbolgen. Ook de leiders van de coalitiepartners D66 en CDA zijn erg kritisch tegenover Rutte.
"Meneer Rutte, u kent mij. Ik sta hier met een zwaar gemoed. Hier scheiden onze wegen", zei Sigrid Kaag van D66. Kaag wil van de premier weten of het vertrouwen nog kan worden hersteld. "Geschaad vertrouwen neem je niet zomaar weg met een opmerking". Kaag had het ook over een "patroon van vergeetachtigheid" bij Rutte.
Ook andere partijleiders wierpen hem dat voor de voeten. Wopke Hoekstra van CDA, de andere coalitiepartner, reageerde fel. "Hoe kan het dan dat meneer Rutte het gesprek met mij helder voor de geest heeft, maar zijn gesprek met de verkenners niet?"
De radicaal-rechtse politicus Geert Wilders (PVV) diende een motie van wantrouwen in tegen de huidige premier. Hoewel de regering-Rutte-III al ontslagnemend is, kon zo'n motie uitdraaien op het wegsturen van de minister-president, wat grote gevolgen zou hebben voor het huidige (corona)beleid én de formatie van de nieuwe regering. Rutte bood op het einde van de debatten nog zijn excuses aan Omtzigt aan, maar de voltallige oppositie eiste door de "vertrouwensbreuk" zijn vertrek.
Door de steun van zijn regeringspartijen overleefde Rutte de motie van wantrouwen. Bijna alle parlementsleden steunden diep in de nacht wel een motie van afkeuring, die eerder gericht is naar het beleid van een politicus in plaats van naar de persoon zelf. Noem het een signaal, waar de politicus in kwestie zélf moet beslissen of hij nog verder kan.
D66-leider Kaag verklaarde tegenover de pers dat zij in zijn positie niet zou voortdoen, maar Rutte houdt stand en denkt niet aan opstappen. "Ik heb de boodschap gehoord en neem hem zeer ter harte", zei Rutte. Hij zal naar eigen zeggen zijn "stinkende best" doen om het vertrouwen terug te winnen. Hoe hij dat wil doen? "Het is nu 3 uur. We gaan het stap voor stap doen."
Of daarmee nu de kous af is, is nog maar de vraag. Het wantrouwen is groot, zeker bij het CDA van Omtzigt. Wellicht worden de paasdagen nu gebruikt als een soort afkoeling. Een nieuwe informateur zal de formatie opstarten.
Luister naar verslaggever Wilco Boom in Radio 1 Select
