Nieuw gemeentedecreet leidt meteen tot machtswissels aan de kust: waarom? En wat staat erin?

Afgelopen weekend werd een passage van kracht uit een nieuw Vlaams decreet ter versterking van de lokale democratie, dat een eerder decreet Lokaal Bestuur wijzigt en het mogelijk maakt voor lokale besturen om een coalitiewissel door te voeren gedurende de legislatuur. Dat kon op zich vroeger ook al, maar dat moest dan via een meer ingewikkelde procedure waarbij men de onbestuurbaarheid moest vaststellen.

Vanaf dit weekend kan het echter via een zogenoemde constructieve motie van wantrouwen. "De gemeenteraad kan een collectieve constructieve motie van wantrouwen aannemen tegen alle leden van het college van burgemeester en schepenen...", zo staat te lezen in het nieuwe decreet. En daar maakte Blankenberge meteen gebruik van. Oppositiepartij Open VLD zal er een nieuwe meerderheid vormen met Vooruit, en schuift zo N-VA-burgemeester Daphne Duméry aan de kant.

"De moeilijke situatie in Blankenberge sleept al maanden aan, en ook in De Panne zijn er al langer problemen, dus het is niet toevallig dat daar nu meteen zaken veranderen", zegt Herwig Reynaert, professor politicologie aan de UGent in "De Ochtend"

"De vroegere procedure van onbestuurbaarheid was erg lastig. De gemeenteraad moest die onbestuurbaarheid eerst vaststellen, de gouverneur moest dan eerst bemiddelen en als hij daar niet in slaagde, moest de gemeenteraad opnieuw de onbestuurbaarheid bevestigen, enzovoort." Maar nu wordt het dus een pak makkelijker. "Je moet uiteraard aan een meerderheid geraken, en onmiddellijk een alternatief hebben. De motie moet dan ondertekend worden door een meerderheid van de raadsleden, en door twee derde van elke fractie die de motie ondersteunt", zegt Reynaert.

De grootste partij op lokaal niveau speelt een belangrijke rol. "Men had voor ogen dat de persoon met de meeste voorkeurstemmen automatisch ook burgemeester wordt. En je ziet dat ook in Blankenberge en De Panne. Open VLD was de grootste partij in Blankenberge, komt nu in de meerheid en automatisch wordt stemmenkanon Björn Prasse burgemeester. Als het zich in De Panne ook zou voordoen, geldt hetzelfde. De Lijst burgemeester had 10 zetels van de 21. Dus dan wordt Ann Vanheste opnieuw burgemeester", zegt Reynaert.

Politieke spelletjes

Is dat nieuwe Vlaamse gemeentedecreet dan sowieso een goede zaak? Reynaert ziet voor- maar ook nadelen. "Het voordeel is dat politieke impasses sneller opgelost kunnen worden. Maar aan de andere kant maakt het het lokale politieke niveau ook net iets kwetsbaarder voor politieke spelletjes", zegt hij. Al valt dat ook te nuanceren. "Er zijn garanties ingebouwd in het decreet. Zo kan je geen constructieve motie indienen in de periode van één jaar na de installatie van de gemeenteraad, en ook niet één jaar vóór de dag van de volgende verkiezingen."

Of nu de ene na de andere gemeente of stad een coalitiewissel zal doorvoeren, betwijfelt Reynaert. "Er zal geen tsunami van constructieve moties van wantrouwen komen. Daar ben ik vrij gerust op. Tijdens de vorige legislatuur waren er wat structurele onbestuurbaarheid betreft een tiental gevallen in heel Vlaanderen. We zitten nu natuurlijk net bij de start van dat nieuwe decreet. En sommigen hebben dit moment nu aangegrepen om een coalitiewissel door te voeren."

Bron: vrtnws.be en De ochtend

Luister naar Herwig Reynaert, professor politicologie aan de UGent