Nieuwe dieet-app UZ Leuven blijkt efficiënter dan medicatie bij prikkelbare darm

De Leuvense DOMINO-studie vergeleek twee jaar lang patiënten die via een nieuwe app een eenvoudig prikkelbaredarmsyndroom-dieet volgden met patiënten die de klassieke medicatie namen voor hun probleem.

De studie volgde 470 patiënten die voor de eerste keer naar de huisarts gingen met symptomen van het prikkelbaredarmsyndroom. De helft van de patiënten kreeg een behandeling in de vorm van een vereenvoudigd laag-fodmapdieet, dat bepaalde voedingsgroepen afbouwt of uitsluit. Dat dieet konden ze volgen via een app die ontwikkeld is door de diëtisten van het UZ Leuven. De andere helft van de patiënten kreeg een behandeling met de klassieke geneesmiddelen voor prikkelbaredarmsyndroom, de zogenoemde spasmolytica.

Na een eerste opvolgbezoek bij de huisarts acht weken later bleek dat zowel het dieet als de medicatie goede resultaten gaven. Maar het dieet scoorde beter dan de geneesmiddelen: met medicatie zag 62 procent van de mensen na acht weken de symptomen verminderen of verdwijnen, met het dieet was dat 71 procent. Na zes maanden bleken bijna alle patiënten gemotiveerd om de behandeling verder te zetten, zowel met de medicatie, 82 procent, als met het dieet, 91 procent.

"We zijn zelf verrast door de goede resultaten", zei professor dokter Jan Tack, gastro-enteroloog in het UZ Leuven "Het is de eerste keer dat er zo’n grote studie over het prikkelbaredarmsyndroom liep via de huisarts. Het laag-fodmapdieet bestaat al langer bij gespecialiseerde diëtisten, maar was niet toegankelijk voor een breed publiek. We maakten een app die zo eenvoudig is, dat iedereen hem zonder uitleg kan gebruiken. Bijna alle patiënten die het dieet volgden in het kader van de studie, bleven het ook na afloop van de studie gebruiken."

Vereenvoudigd laag-fodmapdieet

De wetenschappelijke literatuur heeft al aangetoond dat een zogenoemd laag-fodmapdieet met minder vocht-aantrekkende of fermenteerbare voedingsbestanddelen, klachten bij het prikkelbaredarmsyndroom kan verminderen. Fodmap is een afkorting en staat voor fermenteerbare oligosachariden - een soort koolhydraten -, disachariden -een soort suikers -, monosachariden -enkelvoudige suikers of koolhydraten - en polyolen - verbindingen met meerdere alcoholgroepen.

Voor dat dieet, dat oorspronkelijk in Australië ontwikkeld werd, is een ervaren diëtist nodig. Wie het dieet volgt, haalt zes grote voedingstypes, waaronder fructanen, polyolen, fructose of lactose, uit zijn eetpatroon gedurende zes weken. Na zes weken bekijkt de diëtist of de symptomen beter zijn, waarna er telkens één voedingsgroep weer mag gegeten worden, om te kijken welk effect dat heeft. Dat klassieke laag-fodmapdieet is dus een intens en tijdrovend proces, waarvoor een ervaren dieetdeskundige nodig is.

De UZ Leuven-diëtisten ontwikkelden nu een nieuwe app met een vereenvoudigd fodmap-verlagend dieet, waarin duidelijke lijsten staan die zeggen wat wel en niet mag. Er zijn menulijsten met vervangproducten en telkens een 40-tal ontbijten, lunches, avondmalen, desserts en tussendoortjes. Uit de studie bleek dat het dieet geen invloed heeft op het gewicht van de patiënten.

"Het is de eerste keer dat we in de praktijk kunnen aantonen dat een dieet beter werkt dan de bestaande medicatie", zei professor Tack. "Dat betekent niet dat de app voor iedereen even goed werkt. Wie een druk internationaal leven leidt of vaak op restaurant eet, is vermoedelijk beter af met de medicatie. En patiënten met ernstige en langdurige klachten van prikkelbaredarmsyndroom blijven we natuurlijk doorverwijzen naar gespecialiseerde diëtisten, die hen kunnen begeleiden bij de uitgebreidere versie van het laag-fodmapdieet.”

De app zal verkrijgbaar zijn vanaf juni via de huisartsen. Patiënten kunnen de app zelfstandig gebruiken na een eerste diagnose en verdere begeleiding door de huisarts.

Prikkelbaredarmsyndroom

Het prikkelbaredarmsyndroom komt voor bij 15 procent van de volwassenen in België en is een van de meest frequente aandoeningen in de klinische praktijk. Bij de huisartsen maakt het vijf procent uit van alle consultaties.

Patiënten zijn meestal van middelbare leeftijd en kampen met chronische buikpijn en een veranderd stoelgangspatroon zonder aanwijsbare oorzaak. De klachten hebben meestal vervelende gevolgen voor het sociale leven van mensen en verminderen hun levenskwaliteit.

De DOMINO-studie werd bekostigd door het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) in het kader van KCE Trials.

KCE Trials is een financieringsprogramma voor niet-commerciële klinische studies, gefinancierd door de Belgische federale overheid. Deze studies behandelen onderzoeksvragen die over het algemeen niet door de industrie worden onderzocht, ondanks hun groot maatschappelijk belang.

Het KCE is verantwoordelijk voor de selectie en de financiering van de klinische studies, maar voert ze zelf niet uit. De verantwoordelijkheid voor de coördinatie en de uitvoering ervan wordt opgenomen door de onderzoeksteams van ziekenhuizen, universiteiten of niet-commerciële onderzoeksinstellingen.

Dit artikel is gebaseerd op een persbericht van het UZ Leuven, vrtnws.be en De wereld vandaag

Luister naar gastro-enteroloog Jan Tack, de hoofdonderzoeker van de studie in 'De wereld vandaag':