Nieuwe leeftijdsgrens in het kunstschaatsen: vanwaar deze keuze en wat zijn de gevolgen?

De voornaamste aanleiding voor de nieuwe regel is een voorval op de voorbije Olympische Winterspelen in Peking. De amper 15-jarige wereldtopper Kamila Valijeva werd in de aanloop naar de Spelen betrapt op dopinggebruik.  De Russische werd eerst geschorst, maar mocht uiteindelijk toch aantreden. De grootste verwijten werden gericht aan het adres van haar entourage, die haar zou hebben aangezet tot het gebruik van verboden middelen. Valijeva bezweek uiteindelijk onder de druk en greep naast een medaille.  Het wereldantidopingagentschap WADA was niet te spreken over de positieve test van Valijeva. "Het doperen van een kind is onvergeeflijk en verdient een celstraf", reageerde WADA-baas Witold Banka furieus.

Terwijl de zaak-Valijeva nazinderde, waren er heel wat kritische geluiden te horen over de lage minimumleeftijd in het schaatsen. De vereniging voor Sport- en Keuringsartsen en Gezond Sporten was duidelijk: "De enorme druk en mogelijke dopingrisico's voor minderjarige deelnemers aan topsportcompetities stroken niet met ons Antidopingcharter. We moeten dringend nadenken over deze kwestie." De ISU dacht al voor de zaak-Valijeva na over een nieuwe leeftijdsgrens en nu is die dus een feit. In de komende seizoenen wordt de minimumleeftijd geleidelijk verhoogd: eerst naar 16 jaar volgend seizoen, en dan naar 17 jaar tegen het seizoen nadien.  Zo wil de ISU "de fysieke en mentale gezondheid van de schaats(st)ers beschermen".

Deel van wereldtop valt weg

In het kunstschaatsen komen meisjes vaak op hele jonge leeftijd aan de top. Valijeva is geen uitzonderlijk geval. De allerjongste olympiër ooit was zelfs een kunstschaatster. Beatrice Hustiu was 11 jaar toen ze meedeed aan de Spelen van 1968 - toen bestond er nog geen minimumleeftijd. Dat (vooral vrouwelijke) kunstschaatsers zo jong hun beste niveau bereiken heeft te maken met de anatomie en het leervermogen.

Een van de belangrijkste eigenschappen van een kunstschaatser is relatieve kracht, dat is de kracht die iemand kan ontwikkelen in verhouding tot zijn/haar eigen lichaamsgewicht. Die verhouding is het hoogst vlak voor de groeispurt. Bovendien hebben kinderen het vaak makkelijker om technisch complexe bewegingen aan te leren. Die patronen zijn moeilijker te instrueren aan oudere atleten.

Het gevolg van de beslissing is dan ook dat een deel van de potentiële wereldtop binnenkort de toegang ontzegd wordt in seniorencompetities. Opleidingssystemen zullen dus anders ingedeeld moeten worden, waardoor de atletes pas op latere leeftijd pieken.

De nieuwe minimumleeftijd zorgt voor verdeelde reacties in de schaatswereld.  De Nederlandse schaatstrainster Joan Haanappel reageerde bij de NOS dat ze het niet eens is met de beslissing. "Ik vind het idioot als je talenten stopt in hun groei. Je moet nu eenmaal vroeg beginnen met kunstschaatsen. Als je al op je 15e op topniveau bent, is het toch belachelijk dat ze niet mee mogen doen op hun niveau? Dit gaat voor een leegloop zorgen in de sport", voorspelt ze.

Volgen andere sporten?

Ex-prof Kevin Van der Perren is wel enthousiast: "Nu krijgen schaatsers de tijd om zich beter voor te bereiden voor later. Zij die zo vroeg op de scène verschijnen, kennen meestal geen lange carrière.  Ze vallen vaak na twee à drie seizoenen uit met blessures."  Dit is volgens hem de enige juiste beslissing: "Het is ter bescherming van de jonge atleten. De druk wordt steeds zwaarder en kan jonge mensen echt mentaal kraken. Als je 15 jaar bent, kan je je zo volwassen voordoen als je wil, maar je bent het niet." 

De vraag rijst of deze beslissing nu ook de bal aan het rollen zal brengen in andere sporten. Elke sportbond mag immers zelf bepalen welke leeftijdsgrens ze hanteert. In het turnen - een sport die qua fysieke eisen gelijkaardig is aan het kunstschaatsen - mogen gymnasten deelnemen aan de Olympische Spelen vanaf het jaar dat ze 16 worden.

In het skaten en zwemmen is er zelfs geen leeftijdslimiet. Ter illustratie: op de afgelopen Zomerspelen behaalde een 13-jarig meisje uit Japan nog goud in het skaten.

Bron: sporza.be en 'De Wereld Vandaag'