Ga naar hoofdinhoud

Luister Live

Programma's

Select

Podcasts

Alles begint bij luisteren

Radio 1 Sessies

album van de week

classic album van de week

ontbreekwoordenboek

De Wereld van Sofie

Nieuwe serie 'Clark' over "vader van Stockholmsyndroom" is hit op Netflix: het verhaal achter de man én het fenomeen

di 7 jun. - 6:55

De nieuwe serie 'Clark' over Clark Olofsson is een hit op streamingplatform Netflix. De Zweedse gangster werd bekend en berucht als de vader van het Stockholmsyndroom, maar wat is dat weer precies? Ellen Giebels, hoogleraar psychologie aan de Universiteit Twente legt het uit.
Een campagnebeeld van "Clark" op Netflix

Sinds begin mei kan je op streamingplatform Netflix naar 'Clark' kijken, een nieuwe serie die gebaseerd is op het leven van de beroemde Zweedse gangster Clark Olofsson. Die naam doet bij ons misschien niet meteen een belletje rinkelen, maar in Scandinavië gaan wél een aantal alarmen af.

Olofsson pleegde vanaf de jaren 60 misdaad na misdaad en wist telkens weer te ontsnappen uit de instelling of gevangenis waar hij opgesloten werd. Hij werd één van de meest bedrijvige, meest beruchte, maar ook meest charismatische gangsters ooit.

Zo charismatisch dat zelfs slachtoffers van een bankoverval waar hij bij betrokken was aan hem gehecht raakten. Daardoor ging Olofsson de geschiedenis in als de vader van het Stockholmsyndroom, de naam die de psychiatrische aandoening later kreeg, genoemd naar de plaats waar de bankoverval plaatsvond.

Twee processen

Het Stockholmsyndroom is een term die je wel vaker hoort in films, fictiereeksen of boeken, maar wat is het nu weer precies? "Er spelen altijd twee processen", antwoordt Ellen Giebels, hoogleraar psychologie aan de Universiteit Twente in 'De Wereld van Sofie'. Giebels doet onderzoek naar daders en slachtoffers bij gijzelingen.

"Het ene proces is dat er zich positieve gevoelens ontwikkelen richting de gijzelnemers. Dat kan bijvoorbeeld sympathie zijn voor overtuigingen of begrip voor de situatie waarin iemand zit. En het andere proces, dat vaak wordt vergeten, is dat er tegelijkertijd negatieve gevoelens zijn richting de politie of de overheid."

Om over het Stockholmsyndroom te spreken moet bovendien nog aan een andere voorwaarde voldaan worden. "Wat wij als psychologen als een indicatie van het Stockholmsyndroom zien is dat ook nadat het incident is afgelopen mensen nog positieve gevoelens overhouden voor de daders en negatieve gevoelens voor de politie of overheid. Dat is precies wat we gezien hebben in het originele Stockholmsyndroom."

"Geen vreemde reactie"

Giebels vindt het heel normaal dat die gevoelens tijdens een gijzeling kunnen ontstaan. "Je komt natuurlijk in een situatie van acute levensbedreiging en dan treedt een acute stressreactie op. Als mens ben je dan alleen nog bezig met overleven. Je zit in isolement en hebt het meeste contact met de gijzelnemer. Als er dan positieve kanten aan de interactie zitten, bijvoorbeeld dat iemand je laat leven of eten en drinken geeft, ben je vaak dankbaar dat iemand die kan beslissen dat je er niet meer bent, je toch laat leven."

"Dus in de situatie zelf is het heel begrijpelijk, maar ook heel instrumenteel want relaties zijn natuurlijk wederkerig", gaat Giebels verder. "Hoe positiever je bent en je je gedraagt naar de dader, hoe meer die dader geneigd is zich positief naar jou te gedragen. En dat vergroot natuurlijk je kansen om te overleven."

"Wat er dan ook nog bijkomt - zoals in het oorspronkelijke Stockholmincident - is dat de overheid vooral met de daders bezig is. Zij willen natuurlijk de daders pakken, maar tonen dan weinig interesse in de slachtoffers. Daardoor krijg je een dynamiek waarbij slachtoffers zich negatief richting de overheid keren."

Een stap verder

De sociaal psychologe ziet het zelf heel vaak gebeuren dat slachtoffers deze gevoelens ontwikkelen, maar er zijn ook voorbeelden van incidenten waarbij het slachtoffer nog een stap verder gaat.

Giebels verwijst zelf naar de ontvoering in de Verenigde Staten van Patricia Hearst, de kleindochter van miljonair William Randolph Hearst. "Zij werd ontvoerd door een links-extremistische groep die opkwam voor de armen. Uiteindelijk heeft zij zich bij die groep aangesloten. Later gaf ze aan dat ze het idee had dat ze door hen heel erg beïnvloed werd, maar door heel veel discussies te hebben met hen over waar zij voor stonden, ging zij zich daar meer mee identificeren."

"Dat mensen die emotionele band houden ook na het incident en dat ze hun eigen normen en waarden verlaten, dat komt in mijn ervaring in ieder geval niet vaak voor", besluit ze.

Bron: vrtnws.be en 'De Wereld van Sofie'

Luister ook

Lees ook:

Blijf op de hoogte

Ontdek de beste podcasttips, beluister het meest recente nieuws en doe mee aan exclusieve acties.

Volg ons op
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Jobs

Privacy

Gebruiksvoorwaarden

Heb je een vraag?

Contact

Wedstrijdreglement

Logo UitInVlaanderenLogo Cim Internet