Olifanten in Mozambique zijn stropers evolutionair te snel af: steeds vaker hebben ze geen slagtanden meer

Stropers die in Mozambique olifanten willen bejagen, zullen een (slag)tandje moeten bijsteken, want bij de olifanten zelf valt er nog weinig ivoor te rapen. In slechts tientallen jaren tijd heeft de olifantenpopulatie zich aangepast aan de stroperij. Razendsnel in evolutionaire termen, want dergelijke veranderingen verwachten biologen normaal over honderden tot duizenden jaren.

Volgens de wetenschappers heeft het te maken met de oorlog. Tussen 1976 en 1992 was er een bloederige burgeroorlog in het Afrikaanse land. Strijders aan zowat alle kanten van het conflict stroopten olifanten om met het ivoor hun oorlog te financieren. De olifantenpopulatie viel met 90 procent terug. En net dat heeft er mee toe geleid dat de olifanten minder slagtanden hebben.

"Door die sterke populatiedaling heb je maar een beperkt aantal individuen meer over, daardoor krijg je een overrepresentatie van een aantal types olifanten", legt evolutionair bioloog Ellen Decaestecker (KU Leuven) uit in 'De Wereld Vandaag'. "Tegelijk werd geselecteerd op olifanten zonder slagtanden, want die waren duidelijk in het voordeel door de sterke stroperij."

De combinatie van die twee aspecten heeft er volgens de wetenschappers toe geleid dat nu zowat de helft van de vrouwelijke olifanten geen slagtanden meer heeft. Voor de burgeroorlog was dat bij slechts een vijfde van de vrouwelijke olifanten het geval. Tegelijk worden veel meer vrouwtjes- geboren dan mannetjesolifanten. Vroeger was dat meer gelijk verdeeld.

Vermoedelijk zorgt de genetische mutatie die tot het gebrek aan slagtanden leidt, ervoor dat mannetjesolifanten met die mutatie niet levend worden geboren. "Bij de mannetjes die het gen dragen, zijn er meerdere dodelijke afwijkingen op het x-chromosoon. Bij de mannetjes is er dus een negatieve selectie en bij de vrouwtjes is er een positieve selectie", zegt Decaestecker.

Decaestecker sluit niet uit dat de olifanten ooit hun slagtanden terug krijgen. "Het is een voordeel om slagtanden te hebben", legt ze uit. "De mannetjes gebruiken het om hun territorium te verdedigen of naar wortels te graven. Al kunnen ze perfect overleven zonder, maar als een bepaalde selectiedruk -zoals de stroperij- helemaal wegvalt, dan kunnen die slagtanden even snel terugkeren."

"Het is uitzonderlijk snel gegaan", zegt Decaestecker in 'De Wereld Vandaag. Luister hier via Radio 1 Select.

Bron: vrtnws.be en De Wereld Vandaag