Onderzoekers ontrafelen geheimen van 3.500 jaar oude mummie: Egyptische farao Amenhotep I digitaal uitgepakt

Onderzoekers verbonden aan de universiteit van Caïro in Egypte hebben een studie uitgevoerd naar de stoffelijke resten van farao Amenhotep I. Na zijn vondst in 1881 werd de mummie van de farao nooit uitgepakt. Zij was dan ook lange tijd een van de weinige koninklijke mummies waarmee dat niet gebeurde.

Tot nu dus. En dat maakt het volgens Toon Sykora, onderzoeker in de Egyptische archeologie aan de KU Leuven een bijzonder onderzoek. Dat vertelde hij vandaag in "De Wereld Vandaag".

Het gebeurt niet elke dag dat we een farao onder de loep nemen. Maar ook de manier waarop de onderzoekers te werk zijn gegaan, is bijzonder.

Dinsdag publiceerden de wetenschappers hun onderzoeksbevindingen in het medisch tijdschrift “Frontiers in Medicine”. En zoals Sykora aangeeft, valt in eerste instantie de methode op die de onderzoekers gebruikten om de mummie uit te pakken. De mummie werd niet letterlijk ontdaan van haar windels, maar werd digitaal onderzocht.

De doeken waarin de farao zit opgeborgen, zijn immers versierd met bloemenslingers en bovendien is het masker ingelegd met stenen. Aangezien die nog in perfecte staat verkeren, willen de onderzoekers daar absoluut geen schade aan toebrengen.

Volgens Sykora is dat ook de reden waarom de mummie al die jaren zo goed bewaard is gebleven. "Toen onderzoekers de mummie ontdekten,  was ze helemaal bedekt met bloemenkransen. En dat is bijzonder aangezien die dingen meestal niet bewaard worden. Omdat het over zo'n mooie collectie ging, hebben wetenschappers toen besloten om de mummie niet te vernielen."

Onderzoek zonder vernieling

En dat bleek een zegen te zijn voor het recente onderzoek. Om erachter te komen wat er achter de windels verscholen zit, hoefden de wetenschappers de mummie niet te beschadigen aangezien ze een beroep konden doen op moderne technologie.

Wetenschappers maakten een 3D-CT-scan van Amenhotep I. Op die manier konden ze de farao naar eigen zeggen in ongeëvenaard detail bestuderen zonder enig risico op vernieling. En dat leverde heel wat interessante bevindingen op. De onderzoekers stootten bijvoorbeeld op dertig amuletten tussen de doeken en een gordel met gouden kralen.

"Het is belangrijk om te weten dat je niet alle geheimen kan ontrafelen met de toepassing. Soms is het namelijk allemaal wat vaag. Je herkent bijvoorbeeld wel de vorm van het amulet, maar je ziet niet van welk materiaal het is en details erover krijg je evenmin te zien. Als je dat wil, moet je ze wel uitpakken."

"Maar toch is er echt veel mogelijk. Dankzij die 3D-CT-techniek zie je immers verschillen in hoe goed de röntgenstralen door het materiaal heen kunnen. Hierdoor zie je het geraamte en de huid van de mummie op de scan, net zoals de windels die errond zitten. En dat allemaal zonder dat je hem uitpakt, en dat is bijzonder", vertelt Sykora.

Dankzij de toepassing leerden de onderzoekers veel bij over de fysieke kenmerken van Amenhotep I. Zo zou de 1.68 meter lange farao op 35-jarige leeftijd overleden zijn. Op zijn lichaam werden geen sporen van verwondingen of ziekte gevonden.

Wat ook in het oog sprong, was het goede gebit van Amenhotep I, wat eerder zeldzaam is voor iemand uit die tijd. Over de staat van de ingewanden kunnen onderzoekers zich niet uitspreken, want die werden na zijn dood verwijderd. De hersenen en het hart bleven wel onaangetast.

Onbekende maar belangrijke farao

En toch ontdekten de wetenschappers meer over het uiterlijk van de Egyptenaar. De farao had volgens de onderzoekers een smalle neus en kin, krullend haar en zou erg op zijn vader geleken hebben. Die had hij in de zestiende eeuw voor Christus opgevolgd als staatshoofd van Egypte. Amenhotep I bleef er 21 jaar lang aan het roer.

"Hij is geen bekende farao, maar wel een belangrijke. Amenhotep I was de tweede farao van het nieuwe rijk. Zijn vader had Egypte eengemaakt en hij kreeg de ondankbare taak om ervoor te zorgen dat de administratie terug op z’n plaats viel en het land begon te lopen zoals het moest. Dat zie je niet vaak in de bronnen maar is wel belangrijk. Hij heeft er immers deels voor gezorgd dat de periode van bekende namen als Toetanchamon en Ramses II zo welvarend was."

Nieuwe richting voor archeologie

Hoewel er op verschillende plekken op de wereld nog heel wat essentieel bronmateriaal vernietigd wordt, is Sykora erg opgetogen over de 3D-CT-techniek. Hij heeft er vertrouwen in dat archeologisch onderzoek steeds meer die richting uit zal gaan. "We zien het verschil tussen 100 jaar geleden en nu. En dat brengt hoop. Een onderzoek als dit is echt nuttig en geeft aan waar de archeologie op dit moment naartoe gaat: onderzoek zonder dingen te vernielen."

Beluister het interview met Toon Sykora via Radio 1 Select

Bron: vrtnws.be en De wereld vandaag