Open brief om plannen bouwshift te herdenken: "Op deze manier komt de Bouwshift er nooit"

Even terug naar 2016: toen kwam de toenmalige Vlaamse regering met een "betonstop", later "bouwshift" genoemd. Om de verharding van de Vlaamse bodem, de lage stand van het grondwater en het gebrek aan groene ruimte aan te pakken, moest er minder gebouwd worden. Daarom besliste de vorige Vlaamse regering om de inname van open ruimte te halveren tegen 2025 en te stoppen tegen 2040. Begrijp: om minder te bouwen.

De concrete details en vooral de hamvraag "Wie zal dit betalen?" werden doorgeschoven naar de volgende Vlaamse regering. Eind vorig jaar, in december 2020, kwam deze regering met een concreet plan over de vergoeding van eigenaars die niet meer op hun bouwgrond kunnen bouwen. De vergoeding voor de "planschade" die zij lijden als hun bouwgrond een nieuwe bestemming krijgt, wordt opgetrokken naar 100 procent van de marktwaarde. Het zijn de steden en gemeenten die de gronden een nieuwe bestemming kunnen geven, bijvoorbeeld van bouwgrond naar landbouwgrond. Maar het zijn ook die lokale besturen die de rekening zullen moeten betalen. En daar wringt het schoentje.

"Lokale besturen kunnen dit niet betalen"

Volgens de Boerenbond, de Bond Beter Leefmilieu, Natuurpunt, het Netwerk Architecten Vlaanderen en de Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning, is dit een bijzonder slecht idee. "Aangezien de lokale besturen nauwelijks middelen hebben voor openruimtebeleid, valt te vrezen dat de betonmolens lustig verder zullen draaien", schrijven zij in hun open brief in De Standaard. Volgens de ondertekenaars zullen veel burgemeesters niet geneigd zijn om voorbestemde bouwgrond in te kleuren als open en groene ruimte.

In het verleden werd in Vlaanderen aardig wat bouwgrond voorzien, onder de naam "woongebieden" en "woonreservegebieden". Intussen is het duidelijk dat al die bouwgrond lang niet nodig is. En dat het - in de strijd tegen de verharding van de bodem - zelfs een slecht idee is om dat alles vol te bouwen. Maar volgens de ondertekenaars van de open brief is het dan niet duidelijk wat er dan wel met die gronden moet gebeuren. "De Vlaamse regering schuift de hete aardappel door naar de lokale besturen", klinkt het.

Uiteenlopende ondertekenaars

De brief in de krant wordt door vijf bijzonder uiteenlopende organisaties ondertekend: de Boerenbond, de Bond Beter Leefmilieu, Natuurpunt, het Netwerk Architecten Vlaanderen en de Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning.  Nochtans lijkt het dat verschillende organisaties tegengestelde belangen hebben: Natuurpunt wil meer groene ruimte, de architectenorganisatie lijkt dan weer meer belang te hebben bij meer bebouwing. Maar het is genuanceerder, zegt Hans Tindemans van de Vlaamse Vereniging voor Ruimte en planning: "Wij bij Ruimte en Planning vinden het belangrijk dat er gebouwd wordt op de juiste plaats, architecten vinden het belangrijk dat er kwalitatief gebouwd wordt, en natuur- en landbouwverenigingen hebben er baat bij dat er meer groene ruimte is." Op de juiste plaats en de juiste manier bouwen, is dus cruciaal, zeggen de ondertekenaars.

Tindemans stelt voor om een zogenoemde "taskforce bouwshift" op te richten, met  onder meer juristen, financiële experten, planologen en mensen uit de administratie. "Die kan de maatschappelijke oefening maken over hoe we met die gronden kunnen omgaan en die open ruimte beschermen tegen een haalbare en betaalbare prijs", zegt hij in 'De Wereld Vandaag'.

Beluister het gesprek met Hans Tindemans in 'De Wereld Vandaag' via Radio 1 Select. 

Bron: vrtnws.be en 'De Wereld Vandaag'