Pijnstiller zorgt voor drugprobleem in West- en Centraal-Afrika: "Tramadol is zelfvertrouwen in capsulevorm"

"In België wordt het medicijn voorgeschreven aan patiënten die lijden aan chronische pijn, maar het is een drug uit de familie van opiaten." Dat weet Arne Gillis die er voor MO* Magazine over schreef, ook uit eigen ervaring. Een jaar geleden had hij twee verschoven nekwervels na een klimongeluk en kreeg nadien in het ziekenhuis Tramadol voorgeschreven. "Ik herinner me dat ik spaghetti at bij mijn ouders. Die kreeg plots rare vormen en ik werd heel suf."

Een normaal effect bij een dosis van 100 miligram per pil, de aanbevolen hoeveelheid voor medisch gebruik. "Maar de dosis in Kameroen is 200 tot zelfs 250 miligram per pil. Het dient niet voor medisch gebruik, zelf geen recreatief gebruik. Vooral jonge mannen die fysieke inspanningen doen maken er gebruik van. Om te vergeten dat ze honger hebben of te kunnen blijven werken onder de brandende zon." 

Tramadol wordt vooral gebruikt door jonge mannen die fysieke inspanningen doen, om te vergeten dat ze honger hebben of te kunnen blijven werken onder de brandende zon

Zoals François, die Gillis sprak en met een mototaxi rijdt. "Hij nam al drie pillen per dag, 600 miligram dus, terwijl hier de maximale dosering per dag 400 miligram is. Maar ik sprak ook met mensen die tot tien pillen per dag nemen."

Officieel kan je het ook in West- en Afrikaanse landen enkel op doktersvoorschrift krijgen, maar Gillis nam de proef op de som: "Van de vijftien apothekers die ik bezocht, zouden dertien het me zo verkopen zonder voorschrift. François koopt het zelfs niet bij een officiële apotheek, maar bij een 'straatapotheek', zoals een dealer dus." Het is goedkoper, maar nog steeds 20 cent per stuk, wat nog steeds een groot deel van het inkomen inneemt. 

Only for export

"Ik keek enkele verpakkingen na die ik op straat vond. Daar stond op: 'fabricated in India, only for export'. Waarschijnlijk omdat de dosis zo hoog is dat het in India zelf niet verkocht mag worden." 

Maar de Wereldgezondheidsorganisatie ziet Tramadol niet als een probleemproduct. "Hoewel het zeker verslavend is", aldus Gillis. "François nam oorspronkelijk één pil per dag. Dat is intussen gestegen tot drie per dag. Als hij het niet neemt, zegt hij dat het is alsof iets ontbreekt in zijn lichaam. Hij krijgt het bloedheet, kan niet slapen, dat lijken me afkickverschijnselen."

Als François geen Tramadol neemt, zegt hij dat het is alsof iets ontbreekt in zijn lichaam. Hij krijgt het bloedheet, kan niet slapen, dat lijken me afkickverschijnselen

"Pierre Lapaque (regionale vertegenwoordiger van het United Nations Office on Drugs and Crime, red.) waarschuwde in 2017 nog voor het gebruik van Tramadol in West- en Centraal-Afrika. Niet alleen omwille van gezondheids- en economische risico's, maar ook om veiligheidsredenen. Zo bleek dat Tramadol geregeld wordt teruggevonden bij jihadisten in Mali."

Natuurlijk product?

Het verbaasde een verpleegster die Gillis in Kameroen sprak niet. "Zelfvertrouwen in een capsulevorm discrimineert niet tussen een taxichauffeur of terroristen. Als er een pil is die je meer lef geeft en sterker in je schoenen doet staan, maakt het niet of het je helpt in het verkeer als taxichauffeur of in volle actie om een bom te doen ontploffen." 

Dat het gebruik van Tramadol zeker geen probleem is dat zich beperkt tot taxichauffeurs of jihadisten, illustreert Gillis aan de hand van een anekdote. "Duitse wetenschappers dachten dat ze hadden aangetoond dat Tramadol een natuurlijk product is. Ze vonden het terug in de wortels van een boomsoort die in Kameroen voorkomt. Maar een ander team wetenschappers ging nadien ook spreken met boeren uit de omgeving. Die bleken massaal aan de Tramadol te zitten. Net als hun vee, die het kregen zodat ze beter in staat waren om het veld om te ploegen. Via mensen- en koeienmagen kwam de stof dus in de bodem terecht en via het grondwater in de boomwortels. Het is dus een wijdverspreid probleem."

Lees ook