Interne Keuken
Polen heeft de strengste abortuswet van Europa, maar hoe komt dat?
vr 27 nov. - 11:00
'Interne Keuken' sprak erover met Pieter Stockmans, journalist bij Mo* en Oost-Europa specialist. “Je kan nu wel zeggen dat Polen de strengste abortuswet heeft van heel Europa. Dat was al zo, maar nu is het nog strenger. Het Grondwettelijk Hof van Polen heeft beslist dat de mogelijkheid tot het uitvoeren van abortus bij een niet levensvatbare foetus ongrondwettelijk is. Dus vanaf nu is het in Polen niet meer mogelijk om een abortus uit te voeren wanneer het leven van de vrouw in gevaar is bijvoorbeeld.”
Massaal protest
Ze hebben al een paar keer geprobeerd om dat via het parlement erdoor te krijgen maar dat is altijd mislukt. “Omdat er elke keer opnieuw een gigantische golf van protest komt,” zegt Stockmans. “De nationale vrouwenstaking is in Polen zeer groot en invloedrijk. Dat nuanceert toch het beeld dat heel Polen oerconservatief zijn. Je hebt daar een enorm sterke vrouwenbeweging, natuurlijk omdat het nodig is om de veiligheid van de vrouw te beschermen.”
“Het is een kunstmatige geïmporteerde fundamentalistische beweging van het katholicisme die niet meteen aansluit aan de Poolse ziel, wat dat ook mag zijn. Een fundamentalistisch netwerk dat internationaal actief is en dat Polen heeft uitgekozen als een van de platformen om in Europa actief te zijn en te verspreiden."
Terugschroeven
In Polen heet dat Ordo Iuris het Instituut voor Juridische Cultuur. “Dat is een juridische lobby organisatie die uitzoekt hoe verworvenheden van de voorbije 50 jaar teruggeschroefd kunnen worden. Verworvenheden op het vlak van vrouwenrechten, seksuele en reproductieve rechten, waar in Europa lang voor gestreden is. Zij zoeken uit hoe ze die wetten kunnen aanpassen. Wij leven natuurlijk in een continent waar mensenrechten verankerd zijn in internationale verdragen die je niet zomaar kan opschorten. Zij bestuderen hoe ze dat wél kunnen doen”, aldus de Oost-Europa specialist.
Nationale vrouwenstaking
“Het protest steekt altijd de kop op en dan beslist de regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) om de wet toch weer even op te bergen. In 2016 was er de eerste poging. Toen is de nationale vrouwenstaking ook ontstaan, een massale protestgolf van wel 200.000 mensen. Ook mannen deden mee.
“Het parlement en de regering wilden niet tegen die massale protestgolf ingaan. Achter de schermen brachten ze het grondwettelijk hof en het hooggerechtshof onder de macht en invloed van de politiek. Ze hebben heel veel conservatieve rechters benoemd en andere op pensioen gestuurd. Daarom wordt Polen ook opgevolgd en gemonitord door de Europese Unie. Er loopt een sanctieprocedure tegen Polen omwille van de afbouw van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. En nu zien we in een dossier dat de regeringspartij PiS erin geslaagd is om te zeggen: ‘Als het niet lukt via het parlement, doen we het wel via een andere weg, de rechterlijke macht.’”
De Poolse wetgeving is dus niet veranderd. De rechters hebben beslist, op basis van de bestaande wetgeving en op basis van de grondwet dat abortus ongrondwettelijk is omwille van de menselijke waardigheid.
Verschillende organisaties
De organisatie Ordo Iuris staat overigens niet alleen. Aan de andere kant van de wereld, in Brazilië bestaat er een club genaamd ‘TFP’, Tradição Família e Propriedade. Een beweging uit de jaren 60 van christelijke fundamentalisten, die pleiten voor een terugkeer naar de middeleeuwse standenmaatschappij. Gedaan met mensenrechten en gelijkheid.
Het klinkt als een rare sekte. Helaas. Het is een bijzonder wijvertakte organisatie met afdelingen in heel veel landen, waaronder dus Polen, maar ook veel dichter bij ons. Dries Van Langenhove ging ooit op zomerstage bij TFP.
Ze hebben nu afdelingen in 63 landen. Hun strategie is om in verschillende landen lokale afdelingen op te richten die er natuurlijk niet uit zien als een Braziliaanse organisatie. Ze zoeken overal ter wereld naar landen waar ze invloed kunnen verwerven. “We moeten ons er van bewust worden dat dit netwerk actief is en dat mensenrechten in gevaar zijn.”
