Politieke crisis als "chicken game": wie opgeeft, is de lafaard

Het begrip “chicken game” komt uit de speltheorie, een tak uit de wiskunde met vertakkingen naar economie en sociologie. De theorie haalde haar naam bij de rationele beslissingen zoals die genomen worden in allerlei bordspellen.

Bij een “chicken game”staan beslissingen centraal die bij een conflict moeten genomen worden door figuren die diametraal tegenover elkaar staan. Wie eerst opgeeft, is de verliezer. Als niemand opgeeft, verliest iedereen.

Dirk Van Poucke, professor onderhandelingstechnieken van de Flanders Business School ziet in de huidige politieke crisis het perfecte voorbeeld van een “chicken game”. In 'De Wereld Vandaag' illustreert hij met een voorbeeld. “Stel je twee vrachtwagens voor, geladen met explosieven die recht op elkaar inrijden. De eerste die afwijkt is de lafaard, de “chicken”. Dit is het speldilemma. Bij de huidige regeringscrisis vertaalt zich dit als: de ene partij zegt naar Marrakech te gaan, en de andere partij zegt “dan stappen wij er uit”. Geen enkele partij wil toegeven en ze rijden steeds dichter op elkaar af. Niemand wil afdraaien.”

Belangen verzoenen met creatieve oplossingen

Een “chicken game” moet niet altijd tot fatale resultaten leiden. Onderhandelingsexperten weten dat creatieve oplossingen uitkomst kunnen bieden. Dirk Van Poucke: “Experten gaan kijken naar de achterliggende belangen bij de tegengestelde posities. In dit geval wil N-VA niet als een pro-migratiepartij bekeken werden en Charles Michel niet als  iemand die zijn afspraken bij de VN niet nakomt. Onderhandelaars proberen de belangen te verzoenen. Hier leek zo’n creatieve oplossing perfect mogelijk. De interpretatieve tekst, zoals die ook in andere landen aan het pact werd toegevoegd, leek de mogelijkheid om de angel er uit te halen.” 

“In een volgende stap proberen onderhandelaars creatieve oplossingen te zoeken buiten de context. Hier had  je bijvoorbeeld een besluit kunnen goedkeuren waarbij bepaalde immigratieregels zouden verstrengd worden. Er hadden zelfs typische Belgische ruiltechnieken kunnen gebruikt worden. Bijvoorbeeld, we leggen iets als het gouverneurschap van Oost-Vlaanderen mee in de weegschaal, iets dat er helemaal buiten ligt.”

Niemand wil de “chicken” zijn

Al is er tot vandaag nog steeds een regeringscoalitie, het “chicken game” wordt resoluut verder gespeeld. De speltheorie dreigt bewaarheid te worden. Iedereen zal verliezen want niemand wil de “chicken” zijn. Voor deze regering is er geen toekomst meer. Professor Van Poucke: “Het zou bij deze politieke crisis immers kunnen zijn dat niemand een akkoord wil. Beide partijen zouden het “No deal alternative” wel eens veel interessanter kunnen vinden. De toekomst ligt dan buiten de regering, en hier komen de verkiezingen op de proppen.  Charles Michel kan zich positioneren in Wallonië als degene die durven neen zeggen heeft tegen de N-VA. Terwijl  de N-VA als anti-migratiepartij naar de verkiezingen kan.”

Of bepalen de karakters en het eergevoel van de politici die rond tafel zitten de afloop? Dirk Van Poucke gelooft hier niet in. “Wetenschappelijke studies laten zien dat persoonlijkheidskenmerken veel minder spelen bij onderhandelingen dan men denkt. Bij doorwinterde en ervaren onderhandelaars zie je wel eens wat haantjesgedrag of ego’s. Maar het zijn nu eenmaal structurele bewegingen die maken dat bepaalde uitkomsten onvermijdbaar worden.”

Beluister het interview met Dirk Van Poucke:

Bron: vrtnws.be en 'De Wereld Vandaag'

Lees ook: