FASE 1a
- Erg beperkte hoeveelheid vaccins beschikbaar die op -75° C bewaard moet worden
- Doelgroep: bewoners en personeel van woonzorgcentra, collectieve zorginstellingen, zorgprofessionals in ziekenhuizen en in eerste lijn (mensen die een hoog risico lopen door nauw contact met covidpatiënten, andere zogmedewerkers die een lager risico op besmetting lopen
- Waar gebeurt de toediening: woonzorgcentra, ziekenhuis, zorginstelling
- Waar wordt het vaccin bewaard: centrale opslag van geneesmiddelenagentschap (FAGG) of producent
FASE 1b
- Grotere aantal vaccins beschikbaar die een minder complexe opslag vragen
- Doelgroep: 65-plussers, risicopatiënten tussen 45 en 65 jaar (wie risicopatiënt is, wordt nog verder bepaald), mensen met essentiële maatschappelijke en/of economische functies (wordt nog verder bepaald)
- Waar gebeurt de toediening: triage- en vaccinatiecentra van eerste lijn en lokaal bestuurd, grootschalige vaccinatiecentra
- Waar wordt het vaccin bewaard: centrale opslag, specifieke en aangepaste logistiek uit bijvoorbeeld een lokaal depot of een ziekenhuis
FASE 2
- Ruime voorraad aan vaccins met een eenvoudige opslag
- Doelgroep: andere risicopatiënten, volwassen bevolking
- Waar wordt het vaccin toegediend: dezelfde locaties als in 1a en 1b en op nog andere te ontwikkelen kanalen met eerste lijn, bedrijven, scholen...
- Waar wordt het vaccin bewaard: meer decentrale opslag en distributie
België heeft op dit moment 22.800.000 vaccins besteld bij 5 producenten, waarvan er 3 (Pfizer/BioNTech, AstraZeneca en Moderna) hun vaccin zo goed als klaar hebben. Als het Europees Geneesmiddelenagentschap en zijn Belgische tegenhanger (FAGG) de vaccins goedkeuren, dan zouden de eerste landgenoten begin januari gevaccineerd kunnen worden. Als de vaccins tenminste op tijd arriveren.
Waar worden de vaccins bewaard?
Een aantal vaccins zullen in ons land geproduceerd worden, maar de meeste komen uit het buitenland en zullen hier eerst moeten worden opgeslagen. Omdat de vaccins bewaard moeten worden bij koude temperaturen (het vaccin van Pfizer/BioNTech bij - 80 graden Celsius), zijn er niet veel plaatsen waar dat kan gebeuren.
Vaccinoloog Pierre Van Damme van de Universiteit Antwerpen (UA) ziet verschillende mogelijkheden: “Een belangrijke speler is de Brusselse firma Medista, die gespecialiseerd is in het vervoer van medisch materiaal. Zij zijn het gewoon om vaccins te stockeren en hebben daar speciale ruimtes voor. Daarnaast zijn er heel wat vaccinproducenten in ons land (Janssen, Pfizer, GSK). Ook zij kunnen coronavaccins stockeren en zullen er bovendien ook zelf produceren. Daarnaast bekijken we of er ook vaccins kunnen worden opgeslagen in ziekenhuizen. Een aantal van hen heeft genoeg koelcapaciteit om vaccins tijdelijk te bewaren tot ze verdeeld kunnen worden.”
Hoe geraken de vaccins bij ons?
Hoe de verdeling van de coronavaccins zal gebeuren, is nog niet duidelijk. Aan de UA is een denktank opgericht (Corona Vaccine Distribution) die 3 scenario's heeft bestudeerd.
In een eerste scenario worden de vaccins verdeeld aan de huisartsen, die ze ook toedienen. In een tweede scenario worden de vaccins toegediend in één centraal vaccinatiecentrum per provincie. In het laatste scenario gebeurt de vaccinatie in speciale vaccinatiecentra in de arrondissementen, of in huisartsenwachtposten waar verschillende artsen samenwerken.
Scenario 1
Het eerste scenario zou voor de meeste mensen het makkelijkste zijn. Maar toch is het volgens de denktank moeilijk te realiseren. "Mensen hoeven zich doorgaans niet ver te verplaatsen om naar hun huisarts te gaan", licht Roel Gevaers van de denktank toe. "Maar qua organisatie is het scenario niet haalbaar. De meeste vaccins worden geleverd in verpakkingen van 125 stuks die allemaal koel bewaard moeten worden. De meeste artsen hebben daar geen geschikte opslagruimte voor. Bovendien moet je de vaccins dan verdelen over duizenden adressen, wat qua transport nauwelijks te organiseren valt. Het risico dat er in dit scenario zaken foutlopen, is gewoon te groot."
Scenario 2
In het tweede scenario laat je mensen naar een centraal vaccinatiecentrum in de provincie komen. Het heeft als voordeel dat de vaccins maar verdeeld moeten worden over een beperkt aantal plaatsen, waar meteen ook de geschikte opslaginfrastructuur kan worden uitgebouwd.
Maar in dat scenario schuilt ook een gevaar. "Uit studies blijkt dat mensen afhaken als ze zich voor een vaccin 15 tot 20 kilometer moeten verplaatsen", zegt Roel Gevaers. "Voor wat het coronavaccin betreft, komt daar nog bij dat mensen die afstand twee keer moeten afleggen. Want ze moeten na een eerste vaccinatie nog eens terug voor een tweede (de meeste coronavaccins worden toegediend in 2 dosissen, red.). Voor veel mensen is dat te veel. Je dreigt dus te eindigen met een lage vaccinatiegraad."
Scenario 3
Het derde scenario is volgens de denktank het meest realistische. "Als je per arrondissement een vaccinatiecentrum inricht of werkt met huisartsenwachtposten, dan heb je maar een 40-tal punten nodig die met vaccins moeten worden bevoorraad", rekent Gevaers voor. "Die centra of huiswachtenposten uitrusten met de nodige infrastructuur is geen al te groot probleem. Bovendien blijven ze voor de meeste mensen bereikbaar. Het scenario heeft dan ook onze voorkeur."
