Rusland klaar om honderdduizenden doses van coronavaccin te produceren?

Het is de heilige graal in deze coronapandemie: een vaccin ontwikkelen om zowat de hele wereldbevolking in te enten en de ziekte zo globaal te verslaan. In verschillende landen werken onderzoekers op verschillende fronten aan zo'n vaccin, maar in Rusland is het al zover: daar kunnen ze al vanaf volgende maand honderdduizenden doses van een vaccin produceren. Vanaf begin volgend jaar zouden zelfs miljoenen doses van de band kunnen rollen.

Volgens de Russische minister van Handel Denis Mantoerov is het vaccin ontwikkeld door het epidemiologisch en microbiologisch onderzoekslaboratorium Nikolai Gamaleya in Moskou en zullen drie biomedische bedrijven de grootschalige productie voor hun rekening nemen. Volgens het ministerie blijkt uit tests duidelijk dat het vaccin een immuniteitsrespons opwekt, dit zonder neveneffecten of anomalieën. Binnen de tien dagen zouden de autoriteiten het officieel goedkeuren.

Geert Groot Koerkamp: "Duiveltje uit een doosje"

"Het nieuws komt een beetje als een duiveltje uit een doosje", zegt correspondent Greet Groot Koerkamp in Moskou. "Normaal publiceren wetenschappers meteen hun resultaten als ze iets hebben ontdekt, maar dat hebben de Russen niet gedaan." Toch is het nieuws volgens hem geen totale verrassing. "Al in mei en juni hebben hooggeplaatste mensen, onder wie zelfs president Vladimir Poetin, gezegd dat Rusland vanaf september zou kunnen vaccineren. Er waren dus signalen dat het land tot op een zekere niveau onderzoek voerde."

"Behalve het Gamaleya-instituut loopt ook het concurrerende instituut Vektor in Novosibirsk in Siberië voorop. Dat heeft veel ervaring met onderzoek naar besmettelijke ziektes en virussen. Onafhankelijk van mekaar voeren ze al maanden onderzoek. Het vaccin waarvan nu sprake is, zou het Gamaleya-instituut al in januari of februari hebben ontwikkeld in twee weken tijd. Sindsdien hebben ze het getest op dieren, waaronder apen, en later ook op een groep van 76 mensen. Daarbij waren ook militairen en toplui van het instituut zelf. Dat is niet volgens de internationale regels."

"Een vaccin testen verloopt volgens bepaalde fases. Rusland zou nu aan fase twee bezig zijn. Daarna volgt fase drie, maar die zou parallel kunnen verlopen met een inentingscampagne bij risicogroepen zoals zorgpersoneel of mensen in het onderwijs."

Over de kwaliteit van het vaccin is weinig geweten. "Omdat nog geen resultaten zijn gepubliceerd, kunnen collega's of buitenlandse experten weinig zinnigs zeggen. Het zou prachtig zijn als het een werkend vaccin is, maar dat is moeilijk te achterhalen. Door de internationale situatie mogen wetenschappers nu meer bochten afsnijden in hun onderzoek om sneller te kunnen werken, maar de keerzijde is dat je dan niet weet hoe zo'n vaccin op lange termijn werkt. Verschijnen over een paar maanden toch nog neveneffecten? Hoe lang garandeert het vaccin immuniteit?"

Luister naar het gesprek met Geert Groot Koerkamp in De wereld vandaag:

Isabel Leroux: "Ik heb een paar keer de wenkbrauwen moeten fronsen"

Ook diensthoofd van het Centrum voor Vaccinologie van het UZ Gent Isabel Leroux heeft vragen bij het vaccin dat Rusland wil produceren. "Ik heb een paar keer de wenkbrauwen moeten fronsen", zegt ze. "Het gaat snel omdat de situatie ernstig is, maar het mag niet te snel gaan. De studie loopt eigenlijk nog."

Tegelijk is ook zij niet écht verrast. "We hebben een databank met daarin alle kandidaat-vaccins die in ontwikkeling zijn. Ook de vaccins waaraan de beide instituten in Rusland werken staan daarin, maar wel zonder resultaten of publicaties bij."

Leroux denkt niet dat het dossier op dit moment sterk genoeg is om het vaccin in Europa te laten registreren. Ze trekt ook grote ogen bij het feit dat het vaccin is getest op militairen en op personeel van het Gamaleya-instituut. "Volgens de Good Clinical Practice, de GDP, mag niemand die bij een studiecentrum werkt zelf aan een studie deelnemen. Ook familieleden van personeel is uitgesloten."

"Rusland heeft al decennialang ervaring met vaccins ontwikkelen", merkt ze wel aan. "Het doet dat vooral voor de eigen bevolking, weinig producenten exporteren buiten Rusland. Bij dit vaccin gebruiken onderzoekers een verzwakt verkoudheidsvirus om antistoffen tegen het coronavirus op te wekken. Dat is niet esoterisch, internationaal volgen andere bedrijven ook deze strategie." Om die reden denkt ze niet dat het vaccin echt gevaarlijk is.

"Ik hoop dat Rusland de resultaten van dit onderzoek zal delen. Hun wetenschappers werken vaak geïsoleerd. Dat is historisch zo gegroeid, ze hebben minder een transparante publicatiecultuur. Toch publiceren onderzoekers in Rusland steeds vaker in tijdschriften waarin ook onderzoekers uit de VS en Europa publiceren."

Luister naar het gesprek met Isabel Leroux in De wereld vandaag:

Bron: vrtnws.be en De wereld vandaag