Interne Keuken
Seks in de middeleeuwen
za 8 feb. - 0:52
Link jij de seksuele revolutie ook aan de tijd van de hippies? Dan zit je er 500 jaar naast. Herman Pleij heeft een boek geschreven over de seksuele revolutie van de 15de eeuw. Vijfhonderd jaar voor de hippies de vrije liefde ontdekten, heeft er zich al eens iets gelijkaardigs, euh, afgespeeld in de Lage Landen.
Pleij is emeritus hoogleraar historische taalkunde van de Universiteit van Amsterdam. Kenner van de Middeleeuwen. Lezend in oude geschriften, ontdekte hij in de 15de eeuw een explosie van teksten over lust en genot.
"Er is een enorme explosie van expliciete teksten, voorstellingen en andere geschriften, door de beste rederijkers geschreven, die gaan over de coïtus en hoe dat moet", vertelt Pleij aan de Interne Keukentafel.
Het waren dus geen schimmige, anonieme randfiguren, maar erudiete topauteurs, rederijkers van wie de namen tot op vandaag doorklinken. Heren van stand schreven over het omploegen van meisjes, over het vercrevelsteerten, over het verrommelen en doerwroeten van de rospruyme en over tutebuken. De Middeleeuwers onder de lezers begrijpen wat daarmee wordt bedoeld.
Contrast met de duistere Middeleeuwen
Dat feest van seks en zinnelijkheid van die 15de eeuw staat enigzins in contrast met het klassieke beeld dat wij van de duistere Middeleeuwen hebben. Een tijd waarin de Kerk elke vorm van seks verbood, tenzij die gericht was op voortplanting. En dan nog, een kind werd verwekt in zonde. Sinds de zondeval was het lichaam een strontzak en was wellust het wapen van de duivel.
"Het menselijk lichaam werd volledig dichtgemetseld door de kerk. Het christendom probeerde zich totaal van al het wereldse terug te trekken. Om toch maar ontoegankelijk te zijn voor de duivel", aldus Pleij. "In de vroegmiddeleeuwse bronnen wordt er op een bepaald moment zelfs geschreven over zelfcastratie".
Je had de verleiding van het kwade nodig om te weten wat het goede was
"De kerkelijke concilie was daar tegen, niet omdat het een onmenselijke ingreep is, maar omdat je niet meer mee doet, omdat je niet meer wil strijden. Zelfverminking mag, maar tot een bepaald punt. Je had de verleiding van het kwade nodig om te weten wat het goede was.
In de vroege middeleeuwen zaten we dus in een heel andere tijd. Seks was verboden op onvruchtbare dagen, tijdens de menstruatie, zondag, vrijdag, feestdagen, tijdens de vasten,... Maar als we ons daaraan hadden gehouden, dan was de mens al uitgestorven.
Pas in de late middeleeuwen kwam er verandering. "Er is een grotere hang naar genot. Men heeft veel gehoord over de pestepidemieën en de straf van God. Dat deed een soort van cynisme ontwaken. Men dacht 'wij moeten nu het opperste genot pakken, want anders is het te laat'".
Vanaf dat moment waren uitspraken als 'Hij steekt hem in de vouw van verwachtingen' en 'Het mooiste streven is dat de man tracht om de bodem te bereiken', niet abnormaal. En betekende iemands kin vastpakken iets volledig anders dan nu.
En over dit alles schreef Herman Pleij met overduidelijk plezier een dik boek: Oefeningen in genot, liefde en lust in de late Middeleeuwen.
