Spaans-Marokkaanse rel naar een climax: opnieuw duizenden migranten als chantagemiddel?

Je herinnert je misschien de beelden van de 8.000 migranten die vorige week vanuit Marokko de Spaanse enclaves in Noord-Afrika, Ceuta en Mellilla, binnendrongen. Dat is geen toeval, want Marokko liet dat toe en zou dat zelfs aangemoedigd hebben om Spanje onder druk te zetten.

Wij hopen dat de diplomatieke relaties met Marokko de komende uren opnieuw normaal worden

Marokko is boos omdat de 71-jarige Brahim Ghali in een Spaans ziekenhuis wordt verzorgd wegens corona. Ghali is de leider van het Polisariofront, een organisatie die opkomt voor de onafhankelijkheid van de Westelijke Sahara, een voormalige Spaanse kolonie die sinds 1976 grotendeels geannexeeerd is door Marokko.

Diezelfde Ghali wordt echter beschuldigd van misdaden tegen de mensheid en werd daarom vanochtend ondervraagd door de Spaanse justitie. Uiteindelijk besliste het gerecht om hem niet op te sluiten, ook al omdat er weinig risico is dat de oude man ontsnapt.

Intussen heeft Spanje wel een Algerijns regeringsvliegtuig teruggestuurd dat Ghali in de Noord-Spaanse stad Logroño wou gaan terugbrengen naar Algerije. Algerije steunt van oudsher het Polisario tegen Marokko en Ghali heeft ook een Algerijns paspoort. Op die manier dreigt Spanje verwikkeld te geraken in het touwtrekken tussen Marokko en Algerije.

Marokko is erg boos omdat Spanje Ghali heeft opgenomen en blijkbaar niet wil vervolgen. Het houdt natuurlijk de dreiging achter de hand om opnieuw duizenden migranten en landgenoten naar de Spaanse enclaves -lees grondgebied van de Europese Unie- te laten (of doen) vertrekken.

"Het incident is eigenlijk pas begonnen"

Een verwarrende dag, noemt onze correspondent in Spanje Rob Zoutberg dat in 'De Wereld Vandaag'. Marokko beschouwt Ghali als een terrorist en daagt Spanje uit om te laten zien hoe het omgaat met "misdadigers". "Dat is niet gebeurd, maar Spanje wou kennelijk niet nog een probleem door Ghali hier te laten weghalen", aldus Zoutberg. Marokko is volgens hem niet enkel boos op Spanje, maar ook op Duitsland en Frankrijk.

Het Leitmotiv is steeds hetzelfde, namelijk die Westelijke Sahara

Zoutberg ziet niet meteen een weg uit de crisis. "Het Leitmotiv is steeds hetzelfde, namelijk die Westelijke Sahara. Het is eigenlijk net pas begonnen", sloot Zoutberg zijn interview somber af.

Gewezen koloniale schaduw achtervolgt Spanje

Inzet van dat alles is een oud sluimerend conflict rond de Westelijke Sahara, grotendeels een woestijngebied aan de Atlantische Oceaan nabij de Canarische Eilanden. Tot 1975 was dat een Spaanse kolonie, maar toen besloot Madrid om de troepen terug te trekken, zonder duidelijk was aan wie dat gebied zou worden overgedragen.

Daarop annexeerde Marokko dat deel van de Sahara. Het Marokkaanse leger kon een groot deel daarvan innemen, zeker met het kustgebied en fosfaatmijnen. Het autochtone Polisariofront, dat eerder tegen de Spanjaarden strijd voerde (al stelde dat weinig voor), kreeg toen steun van Algerije om de Marokkanen het leven zuur te maken. Het conflict werd een onderdeel van de Koude Oorlog met Marokko aan de westerse kant. Nadien poogden de Verenigde Naties vanaf de jaren 90 te bemiddelen. Er kwam zelfs een VN-vredesmacht, maar het conflict raakte nooit opgelost.

Waarom is die Sahara zo belangrijk?

Marokko (met de Westelijke Sahara) is een van de grootste producenten van fosfaat, een stof die vooral gebruikt wordt in meststoffen voor de landbouw. Marokko bezit meer dan 70 procent van de wereldreserves van fosfaat en meer dan 10 procent daarvan komt uit de Westelijke Sahara. Andere grote producenten zijn de VS en China.

Fosfaatreserves zijn niet eindeloos en de prijs zou de komende decennia dus wel de hoogte kunnen inschieten. Nu al is fosfaat goed voor 35 procent van de uitvoer van Marokko en dat is dus economisch erg belangrijk, te meer omdat Marokko erg kan wegen op de marktprijzen.

Beluister het gesprek met Rop Zoutberg in 'De Wereld Vandaag' via Radio 1 Select. 

Bron: vrtnws.be en 'De Wereld Vandaag'